Sterretje produceert recordbrekende zonnevlammen

ster

De Swift-satelliet heeft de krachtigste, warmste en langstdurende serie stellaire vlammen ooit waargenomen. De vlammen werden veroorzaakt door een nabije rode dwergster en doen de toch ook niet zo geringe activiteit van onze eigen zon verbleken.

De Swift-satelliet deed de waarnemingen eind april, maar NASA heeft deze nu pas naar buiten gebracht. Onderzoeker Stephen Drake gaf een presentatie over de ‘supervlammen’ tijdens een bijeenkomst van de American Astronomical Society’s High Energy Astrophysics Division.

Rode dwergster
De ‘supervlammen’ werden veroorzaakt door een rode dwergster die zich op ongeveer 60 lichtjaar van de aarde bevindt. De ster maakt deel uit van een binair systeem – DG CVn – dat uit twee rode dwergsterren bestaat die elk een massa hebben die vergelijkbaar is met ongeveer éénderde van de massa van de zon. De afstand tussen de twee sterren is ongeveer drie keer zo groot als de afstand tussen de aarde en de zon. Daarmee is de afstand tussen de twee te klein voor Swift om te achterhalen welke van deze twee sterren verantwoordelijk was voor de supervlammen. “Dit systeem is amper bestudeerd, omdat we niet dachten dat het in staat was om zulke grote vlammen te produceren,” stelt onderzoeker Rachel Osten. “We hadden geen idee dat DG CVN dit in zich had.”

X100.000
De krachtigste explosies op onze zon worden aangeduid als X-klasse-zonnevlammen. “De grootste zonnevlam die we onze zon hebben zien produceren, ontstond in november 2003 en wordt geclassificeerd als een X45,” vertelt Drake. “De vlam in DG CVN zou – als we deze vanaf een planeet die op dezelfde afstand staat als de aarde van de zon verwijderd is, zouden bezien – zo’n 10.000 keer groter zijn geweest en geclassificeerd zijn als een X100.000.”

Nog meer zonnevlammen
Maar met die krachtige zonnevlam was het verhaal nog niet af. Drie uur na deze eerste explosie vond er nog een explosie plaats. Er ontstond een tweede stellaire vlam die bijna net zo intens was als de eerste. In de elf dagen erna bleef de ster vlammen produceren. Wel waren deze elke keer ietsje zwakker dan de vlammen ervoor. Uiteindelijk duurde het twintig dagen voor de ster zich weer ‘normaal’ gedroeg. Dat wil zeggen: tot de ster weer de normale hoeveelheid röntgenstraling afgaf. “We zijn geneigd te denken dat een serie stellaire vlammen afkomstig van een rode dwergster niet langer duurt dan een dag, maar Swift detecteerde zeker zeven krachtige erupties over een periode van ongeveer twee weken,” vertelt Drake. “Dit was een heel complexe gebeurtenis.”

Indrukwekkend

Eén van de stellaire vlammen die uit DG CVn voortkwamen, piekte met een temperatuur van zo’n 200 miljoen Celsius. Ter vergelijking: dat is twaalf keer warmer dan het centrum van de zon!

Rotatie
Wellicht vraag je je af hoe een ster met een massa die 66 procent kleiner is dan de massa van de zon zulke machtige vlammen kan produceren. Wat helpt, is de snelle rotatie van de ster. De ster die deze stellaire vlammen produceerde heeft minder dan één dag nodig om een rondje rond zijn as te voltooien. Daarmee draait de ster dertig keer sneller dan onze zon. En die snelle rotatie versterkt het magnetische veld van de ster. Dat magnetische veld geeft aanleiding tot het ontstaan van stellaire vlammen. In een notendop: het magnetische veld slaat energie op, raakt uit balans en raakt de opgeslagen energie dan op explosieve wijze (zonnevlammen of stellaire vlammen) kwijt. Hoewel de grote stellaire vlammen van deze mini-ster goed te verklaren zijn, wil dat niet zeggen dat het normaal is dat een dergelijke ster zulke explosies veroorzaakt. “Zulke grote vlammen van rode dwergen zijn buitengewoon zeldzaam,” benadrukt onderzoeker Adam Kowalski.

Lang geleden draaide onze zon – toen deze nog een stuk jonger was – ook veel sneller. Mogelijk produceerde deze toen ook van die heftige explosies. Nu de zon langzamer is gaan draaien is deze daar waarschijnlijk niet meer toe in staat. En dat is voor ons aardbewoners maar goed ook!

Bronmateriaal

"NASA's Swift Mission Observes Mega Flares from a Mini Star" - NASA.gov
De afbeelding bovenaan dit artikel is gemaakt door NASA's Goddard Space Flight Center / S. Wiessinger.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd