Astronomen hebben met behulp van de Kepler-telescoop een piepklein planeetje ontdekt. Het planeetje gaat de boeken in als de kleinste planeet die ooit buiten het zonnestelsel is gevonden en is zelfs kleiner dan Mercurius: het kleinste planeetje in ons zonnestelsel.
Kepler ontdekte de planeet op zo’n 210 lichtjaar van de aarde, in het systeem Kepler-37. De kleinste planeet in dit systeem – Kepler-37b – is ietsje groter dan onze maan en ongeveer éénderde van de grootte van onze aarde.
Erg klein
Met die beperkte omvang is het opmerkelijk dat Kepler het kleine planeetje überhaupt heeft opgemerkt. “Zelfs Kepler kan zo’n kleine wereld alleen ontdekken rond de helderste sterren die deze observeert,” stelt onderzoeker Jack Lissauer.
Drie planeten
Naast Kepler-37b werden in het systeem nog twee andere planeten ontdekt: Kepler-37c en Kepler-37d. Alledrie de planeten staan dichter bij hun ster dan Mercurius bij de zon staat. Dat wijst erop dat ze alledrie zeer warm zijn en dat leven er onmogelijk is. Kepler-37b is hoogstwaarschijnlijk rotsachtig, maar mist een atmosfeer. De planeet staat heel dicht bij de ster: in slechts dertien dagen voltooit deze een rondje rond de ster. Het is er waarschijnlijk superwarm: meer dan 800 graden Fahrenheit, oftewel warm genoeg om een zinken muntje direct te doen smelten. Kepler-37c is ietsje kleiner dan Venus en doet er 21 dagen over om een rondje rond de ster te voltooien. Kepler-37d is ongeveer twee keer zo groot als de aarde en doet 40 dagen over een rondje rond de ster. Dat schrijven de onderzoekers in het blad Nature.
Geluidsgolven
Kepler ontdekte de planeet. De telescoop bestudeert de helderheid van zo’n 150.000 sterren. Wanneer een planeet voor een ster langs beweegt, verandert de helderheid van de ster. Een fluctuerende helderheid wijst er dus op dat er een planeet om een ster draait. Om de grootte van de planeet vervolgens te kunnen bepalen, moet Kepler eerst vaststellen hoe groot de ster is. Daarvoor bestuderen astronomen de geluidsgolven die ontstaan door de kokende beweging onder het oppervlak van de ster. Die geluidsgolven veroorzaken trillingen die Kepler ziet als snelle veranderingen in de helderheid van de ster. Net zoals kleine klokken hoge en grote klokken lagere tonen genereren, creëren kleinere sterren hogere geluiden (hogere frequentie trillingen) dan grotere sterren.
De ontdekking van Kepler-37b smaakt naar meer, vertelt Lissauer. “Het feit dat we de kleine Kepler-37b hebben gevonden, suggereert dat kleine planeten veel voorkomen en dat er naarmate we verder gaan zoeken en gegevens gaan analyseren nog meer planetaire verrassingen op ons wachten.”
