Klimaatverandering beperkt mogelijk de verspreiding van knokkelkoorts

Muggen die besmet zijn met het denguevirus blijken minder goed opgewassen tegen hoge temperaturen.

Knokkelkoorts is een potentieel dodelijke ziekte waarvoor momenteel nog geen medicijn bestaat. Nu het klimaat opwarmt en muggen naar nieuwe gebieden oprukken, vrezen wetenschappers voor een verdere verspreiding van de nu nog tropische ziekte. Toch lijkt het erop dat de ziekteverspreidende mug niet in elke omgeving kan gedijen. Want mogelijk heeft het opwarmende klimaat toch ook een grote weerslag op de besmette mug.

Meer over knokkelkoorts
Knokkelkoorts wordt veroorzaakt door een virus; het denguevirus. Dit virus kan door twee muggensoorten worden verspreid, namelijk door de Aedes aegypti (gelekoortsmug) en Aedes albopictus (tijgermug). Eerstgenoemde is ook verantwoordelijk voor de overdracht van enkele andere ziekteverwekkende virussen, waaronder Zika, chikungunya en – zoals de naam al doet vermoeden – gele koorts. Als een mug die het denguevirus draagt je steekt, kan het virus je bloedbaan binnenkomen, waardoor je knokkelkoorts kunt krijgen. Als je het knokkelkoorts-virus hebt, hoeft dit niet gelijk te betekenen dat je je ook ziek voelt. Vaak verloopt de infectie namelijk zonder klachten. Als je wel symptomen hebt, dan lijken deze vaak op griep. Je hebt bijvoorbeeld koorts en hoofd-, spier- en gewrichtspijn. De ernstige variant van de ziekte, dengue-hemorragische koorts, kan dodelijk zijn.

De verwachting is dat naarmate het klimaat verder opwarmt, muggen zich verder over de wereld zullen verspreiden. Geholpen door toenemende verstedelijking en klimaatverandering, wordt verwacht dat het bereik van bijvoorbeeld de gelekoortsmug tegen 2050 50 procent van de wereldbevolking zal overlappen. Hierdoor neemt het aantal mensen dat mogelijk aan ziekteverwekkende virussen kan worden blootgesteld, drastisch toe.

Hitte
Het betekent dat de gelekoortsmug, voortgestuwd door hogere temperaturen, nieuwe gebieden koloniseert. Maar in hoeverre kunnen met het denguevirus besmette muggen eigenlijk hoge temperaturen verdragen? We weten dat temperatuur bij de verspreiding van het virus een rol speelt. Bij lagere temperaturen kan het denguevirus bijvoorbeeld minder gemakkelijk overgedragen worden. Bij hoge temperaturen kan het denguevirus zich juist sneller vermenigvuldigen. Maar hoe zit het precies met de besmette muggen zelf?

Studie
In de nieuwe studie besloten onderzoekers de effecten van hitte op met het denguevirus geïnfecteerde muggen te bestuderen. Dit deden ze door geïnfecteerde muggen in verzegelde flesjes te stoppen en deze vervolgens onder te dompelen in een waterbad verwarmd tot 42 graden Celsius – een realistische extreme temperatuur die een mug in het wild kan tegenkomen. De onderzoekers maten vervolgens hoe lang het duurt voordat de muggen inactief werden en vergeleken deze tijd met niet-geïnfecteerde muggen.

Gevoelig
Het team ontdekt dat de muggen die het denguevirus dragen opmerkelijk genoeg veel gevoeliger zijn voor warmte. “Muggen die besmet zijn met het denguevirus zijn vijf keer gevoeliger voor hittestress,” vertelt onderzoeker Fhallon Ware-Gilmore in gesprek met Scientias.nl. Bovendien werden ze bijna drie keer sneller inactief dan niet-geïnfecteerde muggen. Het betekent dus dat virale infectie de thermische tolerantie van muggen kan beïnvloeden. Kortom, infectie met het denguevirus maakt muggen gevoeliger voor hogere temperaturen.

Opluchting?
Je zou zeggen dat deze bevinding in ons hedendaagse opwarmende klimaat misschien een opluchting is. Want de bevindingen suggereren dat de opwarming van de aarde de verspreiding van knokkelkoorts enigszins zou kunnen beperken. Toch is dat volgens Ware-Gilmore niet helemaal het geval. “Het risico op knokkelkoorts kan inderdaad afnemen in regio’s die te heet worden voor de mug,” vertelt ze. “Maar het risico in voorheen gematigde gebieden neemt juist toe. Ook neemt het risico in gebieden die voorheen niet werden getroffen toe. Het klopt dat besmette muggen minder goed weten te overleven in hele hete gebieden. Dit zou kunnen helpen de overdracht en mogelijk het aantal nieuwe gevallen in warmere, meer klimaatvariabele regio’s terug te dringen. Dit is echter geen opluchting, maar in wezen weer een stap in het volledig begrijpen van alle op elkaar inwerkende parameters die een rol kunnen spelen in hoe muggen reageren op temperatuur en hoe dit op zijn beurt de menselijke gezondheid kan beïnvloeden.”

Wolbachia
Bovendien blijkt dat muggen die de bacterie Wolbachia dragen ook gevoeliger zijn voor hitte. Zo blijkt uit de experimenten dat muggen besmet met Wolbachia vier keer sneller inactief werden dan niet-geïnfecteerde muggen. Het is slecht nieuws. Zo wordt de Wolbachia-bacterie juist gebruikt in de strijd tegen knokkelkoorts. De afgelopen jaren hebben wetenschappers geprobeerd de vervelende ziekte onder controle te krijgen door gelekoortsmuggen met de bacterie te infecteren en vervolgens deze muggen in het wild los te laten. Want wanneer muggen deze bacterie dragen, neemt hun vermogen om ziektevirussen door te geven drastisch af. Helaas laat de huidige studie nu zien dat de effectiviteit van Wolbachia als biologisch bestrijdingsmiddel door klimaatverandering afneemt. “Dit is jammer, maar het mag ons er niet van weerhouden om deze bacterie als bestrijdingsmiddel te gebruiken,” zegt Ware-Gilmore. “Het is slechts een extra hindernis waarmee we rekening moeten houden in warmere klimaten.”

Temperatuurverandering
Of de resultaten uit deze studie stand houden, valt nog te bezien. “Muggen kunnen zich aanpassen aan klimaatverandering,” zegt Ware-Gilmore. Dat bewees een andere onderzoeksgroep trouwens ook. Onlangs rapporteerde zij interessante bevindingen over muggen die zich opvallend goed kunnen aanpassen aan snelle temperatuurveranderingen. Of dat ook geldt voor muggen die het denguevirus dragen, is onbekend. “De manieren waarop muggen reageren en zich zullen aanpassen aan nieuwe omgevingen, is nog niet volledig in kaart gebracht,” zegt Ware-Gilmore. “Wel weten we dat muggenpopulaties van dezelfde soort verschillen in hittetolerantie. Er zijn echter nog veel leemtes die opgevuld moeten worden.”

In ieder geval tonen onze bevindingen aan dat zowel het denguevirus als Wolbachia invloed hebben op de overleving van muggen in hete leefomgevingen. “Het feit dat een virale infectie in staat is om het thermisch limiet van een mug te verlagen was voor ons een hele interessante ontdekking,” zegt Ware-Gilmore. “We hadden niet gedacht dat een infectie met het denguevirus invloed had op de dragende mug.” Hierdoor krijgen we een steeds beter beeld van de mogelijke risicogebieden en waar men zich meer, of juist enigszins minder zorgen hoeft te maken over knokkelkoorts.

Bronmateriaal

"Global warming may limit spread of dengue fever, new research finds" - Penn State University

Interview met Fhallon Ware-Gilmore

Afbeelding bovenaan dit artikel: shammiknr via Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd