Archaeology Magazine tast in het nieuwste nummer de mogelijkheden van het klonen van Neanderthalers af. Belangrijke vragen passeren de revue: kunnen we ze tot leven wekken? En willen we dat? De eerste vraag kan dankzij de nieuwste ontwikkelingen bijna met een ‘ja’ worden beantwoord. De tweede is lastiger, maar niet minder interessant.
Een jaar geleden brachten onderzoekers het genoom van de Neanderthaler in kaart. De puzzelstukjes zijn er dus. Maar de kans is groot dat het genoom fouten bevat. Direct na de dood van een organisme beginnen de cellen namelijk af te breken. Tijdens dat proces komen enzymen vrij die het DNA in stukjes hakken. En leg dat duizenden jaren later maar weer eens ineen.
Zelfs als wetenschappers erin slagen om het genoom van Neanderthalers helemaal te ontrafelen komen ze nog voor genoeg andere problemen te staan. Zo zijn er geen levende cellen van de Neanderthalers meer dus is het onmogelijk om het DNA daar vanaf te kijken. Het is mogelijk om voor dit proces een menselijke cel te gebruiken, maar dan moet het moderne DNA wel flink worden aangepast. Maar dan is er ook nog het probleem van de draagmoeder. De kloon zal in een baarmoeder moeten worden geplaatst om een voldragen Neanderthaler op te leveren. Dit proces is al meerdere malen bij dieren getest, maar in veel gevallen stierf de kloon in de baarmoeder of kort na de geboorte. Het klonen van mensen – of Neanderthalers – staat dan ook ter discussie.
Volgens archeologen zijn de hobbels echter te overzien. Er is namelijk nog een optie die wellicht gemakkelijker is: stamcellen van Neanderthalers maken. Vorig jaar slaagden onderzoekers erin om cellen van de huid van een muis om te zetten tot pluripotente cellen. Pluripotente cellen kunnen alle cellen vormen en in het geval van de muis werden deze omgezet naar stamcellen. Deze werden vervolgens gebruikt om muizen te klonen.
Nu is het klonen van een Neanderthaler natuurlijk wel iets anders dan het klonen van een muis, maar het onderzoek biedt wel kansen. Als het lukt om een Neanderthaler op deze manier te klonen dan zal deze opgroeien zoals zijn voorouders opgroeiden.
We kunnen het dus wel. Maar moeten we het ook wel doen? Wettelijk kan het wel eens lastig worden. In 1997 wilde bioloog Stuart Newman het patent op het genoom van een menselijke chimpansee hebben om te voorkomen dat er door anderen misbruik van zou worden gemaakt. Hij kreeg het niet, omdat het in strijd was met de wet van de slavernij. Neanderthalers staan nog dichter bij mensen dus de kans is groot dat ook dit juridisch lastig wordt.
Maar er is meer. Neanderthalers zijn onze familie, maar de verschillen zijn groot. Als er eentje op aarde rond zou lopen dan zou hij vrij eenzaam zijn: geen familie, geen vrienden, geen eigen cultuur en geen mogelijkheid om zich voor honderd procent aan te passen. Het belangrijkste doel van het klonen van een Neanderthaler zou nader onderzoek zijn. Maar mogen we om die reden leven creëren? Of is het misschien beter om de Neanderthalers te laten waar ze zijn: in de geschiedenis? Die vragen lijken dichterbij en relevanter dan ooit.
