Koekoek blijkt een nog grotere stiekemerd dan gedacht

De koekoeken imiteren het geluid van een sperwer om vogels uit hun nest te jagen en hun eieren ongehinderd achter te kunnen laten.

Bijna iedereen is wel vertrouwd met het opmerkelijke gedrag van de koekoek. Deze vogel besteedt de zorg voor zijn jongen uit. Het vrouwtje legt haar ei in het nest van een andere vogel – bijvoorbeeld de kleine karekiet – en die vogel brengt de koekoek vervolgens groot. Dat klinkt allemaal heel gezellig, maar dat gaat wel ten koste van de eigen jongen van de kleine karekiet. Die jongen worden namelijk door de koekoek uit het nest gekieperd.

Stiekem
Het plan van een vrouwelijke koekoek – de zorg voor de jongen op een ander afschuiven – valt of staat met het stiekem leggen van de eieren. Want de adoptieouders mogen natuurlijk niet zien dat een koekoek een ei in hun nest legt. Maar laat dat maar aan de koekoek over, want de geniepige vogel heeft daar ook iets op bedacht, zo is nu in het blad Nature Ecology & Evolution te lezen.

WIST JE DAT…

…er sprinkhanen zijn die vogels eten? Lees er hier meer over.

Geluid
Volgens de auteurs slaken de vrouwelijke koekoeken nadat ze een ei in het nest van een kleine karekiet hebben gelegd, een kreet die sterk lijkt op die van een sperwer. Een sperwer is een natuurlijke vijand van de kleine karekiet en het geluid ervan jaagt deze dan ook de stuipen op het lijf. Het resultaat: de kleine karekieten blijven even weg van het nest. En daardoor hebben de koekoeken voldoende tijd om hun eieren te leggen en zich uit de voeten te maken.

Experiment
De onderzoekers baseren zich op experimenten. Ze lieten de kreet van een vrouwelijke en mannelijke koekoek en het geluid van een sperwer horen aan kleine karekieten. Ook kregen de zangvogels een ‘controle-geluid’ te horen: het geluid van een duif. Vervolgens keken de onderzoekers hoe de kleine karekieten reageerden. Ze ontdekten dat de kleine karekieten zeer waakzaam worden als ze het geluid van een sperwer horen. En datzelfde gebeurt als ze het geluid van een vrouwelijke koekoek horen. In beide scenario’s zijn de vogels meer bezig met hun eigen veiligheid dan met hun nest. De vogels bleken de kreten van mannelijke koekoeken en duiven echter te negeren.

Mees
De onderzoekers lieten dezelfde geluiden ook horen aan meesjes. Sperwers jagen op deze vogels, maar de vogels hebben niets te vrezen van koekoeken. Deze mezen bleken net zo op het geluid van vrouwelijke koekoeken te reageren als op het geluid van een sperwer. Het suggereert dat het feit dat de kreet van de vrouwelijke koekoek lijkt op die van een sperwer de reden is dat de vogels zo waakzaam zijn als ze deze horen.

De koekoek heeft zijn naam te danken aan de kreten die mannelijke koekoeken slaken. De vrouwtjes hebben een heel ander geluid dat meer doet denken aan gegiechel en dus sterk op dat van de sperwer lijkt. Dat er zo’n groot verschil zit tussen de kreet van een mannelijke en vrouwelijke koekoek lijkt terug te leiden te zijn naar de parasitaire levensstijl van deze vogels.

Bronmateriaal

"Female cuckoo calls misdirect host defences
towards the wrong enemy
" - Nature Ecology & Evolution

Afbeelding bovenaan dit artikel: Marton Berntsen (via Wikimedia Commons)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd