Komeetachtig object maakt een pitstop bij Jupiter

De Centaur – onderweg vanuit de Kuipergordel – houdt zich tijdelijk op nabij de Trojanen.

En dat is best bijzonder. Het is namelijk voor het eerst dat een komeet nabij Jupiters Trojanen gespot is. Dat schrijven astronomen in het blad The Astronomical Journal.

Centaurs
De komeet in kwestie behoort tot de Centaurs. Dit zijn officieel geen kometen, maar planetoïden die waarschijnlijk hun oorsprong vinden in de Kuipergordel (voorbij Neptunus), maar door interacties met andere Kuipergordelobjecten dichter naar de zon worden geslingerd. Wanneer ze de zon naderen (en opwarmen) transformeren de ijskoude planetoïde-achtige objecten tot actieve kometen. Ze krijgen een voor kometen kenmerkende staart en een coma (een gas- en stofwolk) om zich heen.

Wanneer deze komeetachtige objecten zich uit de Kuipergordel hebben losgemaakt en zich richting de zon begeven, stuiten ze al snel op de gasreuzen die ons zonnestelsel rijk is. En dat gaat de Centaurs niet in de koude kleren zitten; de gasreuzen trekken met hun zwaartekracht aan de Centaurs. Het resulteert in een soort flipperkast-achtig spel waarbij de komeetachtige objecten vaak miljoenen jaren op rij beïnvloed worden door de zwaartekracht van de grote planeten.

Ingevangen
De komeet die nu bij Jupiter is gespot, weet daar waarschijnlijk alles van. Computersimulaties suggereren dat deze twee jaar gelden tijdens het flipperkast-achtige spektakel net iets te dicht langs Jupiter is gescheerd. En vervolgens heeft Jupiter deze met zijn zwaartekracht ingevangen en tussen de Trojanen geparkeerd.

De Trojanen zijn twee groepen planetoïden die in dezelfde baan als Jupiter om de zon cirkelen. De ene groep beweegt daarbij voor Jupiter uit. De andere volgt Jupiter. De komeet heeft zich bij de groep gevoegd die voor Jupiter uitgaat. Afbeelding: Marco Langbroek (via Wikimedia Commons).

Hubble
Onderzoekers kwamen de komeet op het spoor dankzij een Japanse amateur-astronoom die een komeet-achtig object nabij Jupiter spotte. Vervolgwaarnemingen wezen uit dat er inderdaad sprake was van komeetachtige activiteit, waarna besloten werd om Hubble een blik te gunnen. Deze krachtige telescoop kon de komeet, de staart en de coma zien en zelfs vaststellen hoe groot de stofdeeltjes waren die zich van de komeet weg haastten en welke snelheid ze daarbij hadden. “Alleen Hubble kan vanaf zo’n grote afstand en zo gedetailleerd de komeet-achtige kenmerken, zoals een 400.000 mijl (bijna 650.000 kilometer, red.) lange komeetstaart, zien,” merkt onderzoeker Bryce Bolin op.

Hier zie je de komeet en zijn honderdduizenden kilometers lange staart. Deze staart is waarschijnlijk opgebouwd uit koolstofdioxide en koolstofmonoxide. Observaties van Spitzer wezen namelijk uit dat deze twee elementen op de komeet te vinden zijn. Hoewel de komeet zo’n 748 miljoen kilometer van de zon verwijderd is, warmt de zon de komeet toch sterk genoeg op om ervoor te zorgen dat deze oorspronkelijk bevroren elementen verdampen en zich bij de komeet weg kunnen haasten. Afbeelding: NASA, ESA, STScI, B. Bolin (IPAC / Caltech).

Dat Jupiter de komeet heeft ingevangen, is volgens Bolin best opmerkelijk. “We onderzoeken momenteel hoe Jupiter deze heeft ingevangen en hoe de komeet bij de Trojanen is beland. Maar we denken dat het te maken heeft met het feit dat deze iets te dicht bij Jupiter in de buurt is gekomen.” De komeet blijft overigens niet voorgoed tussen de Trojanen zitten. Computersimulaties suggereren dat deze zich over twee jaar weer te dicht bij Jupiter in de buurt waagt en weg zal worden geslingerd. De komeet zal vervolgens weer verder reizen richting de zon. Maar dat wil niet zeggen dat de komeet ook voorgoed afscheid neemt van Jupiter. Als het een beetje meezit, blijft de komeet namelijk nog geruime tijd om de zon cirkelen en waagt deze zich in de toekomst opnieuw te dicht bij Jupiter in de buurt, waarna de gasreus deze resoluut uit het zonnestelsel schopt. “Simulaties laten zien dat er over 500.000 jaar 90 procent kans is dat dit object uit het zonnestelsel wordt gegooid en een interstellaire komeet wordt,” aldus onderzoeker Carey Lisse.

Bronmateriaal

"Comet Makes a Pit Stop Near Jupiter's Asteroids" - NASA
Afbeelding bovenaan dit artikel: NASA, ESA, STScI, B. Bolin (IPAC / Caltech)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd