Kortste gammaflits ooit laat zich niet in een door wetenschappers bedacht hokje stoppen

De lichtflits, veroorzaakt door een supernova, duurde slechts 0,6 seconden. En dat is veel korter dan gedacht.

Astronomen hebben de kortste gammaflits ooit ontdekt die door een implosie van een massieve ster is veroorzaakt. De korte lichtflits is GRB 200826A genoemd. Het is een verrassende vondst. Want volgens onderzoekers zou GRB 200826A weleens de manier waarop we naar dergelijke grote energetische gebeurtenissen kijken, voor eens en voor altijd kunnen veranderen.

Meer over gammaflitsen
Gammaflitsen zijn de meest energierijke verschijnselen in het heelal. Het zijn eigenlijk niets meer dan heftige uitbarstingen van hoogenergetische gammastraling die enkele milliseconden tot enkele minuten duren. Hoewel wetenschappers nog steeds aan het uitzoeken zijn wat deze vluchtige gebeurtenissen precies veroorzaakt, weten we dat ze kunnen ontstaan wanneer twee neutronensterren botsen of een supermassieve ster ineenstort.

De gammaflits was afkomstig uit een sterrenstelsel op maar liefst 6,6 miljard lichtjaar afstand. Met behulp van de Gemini Multi-Object Spectrograph waar de Hawaïaanse Gemini North-telescoop mee uitgerust is, wisten de onderzoekers vast te stellen dat GRB 200826A veroorzaakt is door een supernova-explosie. GRB 200826A duurde slechts 0,6 seconden.

Duur
Dat de gammaflits zo kort van zich liet horen, is best opmerkelijk. Astronomen verdelen gammaflitsen namelijk in twee verschillende categorieën gebaseerd op basis van hun duur: (1) kortstondige gammaflitsen duren niet langer dan twee seconden en worden veroorzaakt door samensmeltende neutronensterren; (2) gammaflitsen die langer acte de présence geven worden in verband gebracht met supernova-explosies; een verschijnsel waarbij een ster op spectaculaire wijze explodeert.

Hokje
Het feit dat GRB 200826A maar 0,6 seconden van zich liet horen maar wel door een supernova-explosie is veroorzaakt, is dan ook best merkwaardig. Normaal gesproken duren gammaflitsen veroorzaakt door supernova’s minstens twee keer zo lang. GRB 200826A heeft dus niet alleen de titel van kortste, door een supernova veroorzaakte gammaflits ooit in de wacht gesleept, het laat zien dat gammaflitsen zich niet altijd in een door wetenschappers bedacht hokje laten stoppen.

Verklaring
Hoe dergelijke korte gammaflitsen tot stand komen? Het team is van mening dat deze – en enkele andere supernova-gerelateerde gammaflitsen – kort lijken, omdat de bundels licht van de gammastraling die uit de polen van de instortende ster schieten, niet sterk genoeg zijn om volledig aan de ster te ontsnappen. Hierdoor is de ster bijna niet in staat om überhaupt een gammaflits te produceren. “GRB 200826A duurde maar 0,6 seconden en zit op het randje tussen een succesvolle en mislukte gammaflits,” legt onderzoeker Tomás Ahumada uit. Andere instortende sterren hebben zulke zwakke jets, dat ze helemaal geen gammaflitsen weten te produceren.

Mysterie
Volgens de onderzoekers zou de ontdekking van GRB 200826A ook een ander kosmisch mysterie kunnen helpen verklaren. Lange gammaflitsen worden namelijk in verband gebracht met een specifiek type supernova; Type Ic-BL. Astronomen nemen echter veel meer van dergelijke supernova’s waar dan lange gammaflitsen. De ontdekking van GRB 200826A suggereert dat sommige door supernova veroorzaakte gammaflitsen zich voordoen als korte lichtflitsen, waarvan gedacht wordt dat ze voortkomen uit botsende neutronensterren. Hierdoor worden ze niet meegeteld en wordt dus het aantal supernova-gerelateerde gammaflitsen onderschat.

De resultaten uit de studie wijzen uit dat het classificeren van gammaflitsen alleen op basis van hun duur misschien niet de beste benadering is. Korte gammaflitsen kunnen blijkbaar een soort ‘bedriegers’ zijn; vermomde supernova-geproduceerde gammaflitsen. Er zijn volgens de onderzoekers dan ook aanvullende observaties nodig om de exacte oorzaak van een gammaflits te achterhalen.

Bronmateriaal

"Astronomers Uncover Briefest Supernova-Powered Gamma-Ray Burst" - noirlab

Afbeelding bovenaan dit artikel: International Gemini Observatory/NOIRLab/NSF/AURA/J. da Silva

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd