Kritiek op eerste ‘drie-ouder-baby’ door omzeilen peerreviewproces

Voor het eerst is een baby geboren die drie biologische ouders heeft: twee moeders en een vader. Hoewel babytje Abrahim Hassan DNA heeft gekregen van een donormoeder, gaat het hier om een fractie van het totaal. Abrahim erfde het meeste DNA van zijn twee ouders.

De moeder van Abrahim lijdt aan een erfelijke ziekte. Ze draagt namelijk een genmutatie die het syndroom van Leigh veroorzaakt. Hierdoor kan zij geen gezonde kinderen krijgen. De afwijking heeft te maken met de mitochondriën, die om de kern van eicel drijven. Deze mitochondriën voorzien cellen van energie en geven slechts 37 genen door. Wetenschappers hebben een eicel van de donor met gezonde mitochondriën gebruikt en vervolgens de kern uit de eicel van de moeder getransplanteerd. Het resultaat: een eicel met de kern van de moeder maar zonder de afwijking.

Overigens hoeven de ouders zich geen zorgen te maken dat het kind veel genen erft van zijn tweede moeder. Mitochondriën bevatten namelijk 0,1 procent van het erfelijk materiaal.

Arts John Zhang met de drie-ouder-baby. Bron: New Scientist
Arts John Zhang met de drie-ouder-baby. Bron: New Scientist

Controversiële techniek
De nieuwe techniek is controversieel en mag bijvoorbeeld niet uitgevoerd worden in Nederland en België. Wetenschappers verwachten echter dat de regelgeving snel gaat veranderen, waardoor er meer baby’s geboren gaan worden met drie ouders. Dit is wel afhankelijk van de gezondheid van de baby’s. In de jaren negentig is er ook geëxperimenteerd met het injecteren van mitochondriën in eicellen, maar sommige baby’s ontwikkelden genetische afwijkingen. Deze techniek mag daarom niet meer gebruikt worden.

Het lijkt erop dat Abrahim gezond is. Minder dan één procent van zijn mitochondriën heeft het ‘slechte’ gen. Dat is waarschijnlijk te weinig om voor problemen te zorgen. Gemiddeld moet ruwweg achttien procent van de mitochondriën aangetast zijn voor het syndroom van Leigh kans krijgt om toe te slaan.

“Het fundament waarop wetenschappelijk onderzoek wordt verricht wankelt”

Geen peerreviewproces
Onderzoekers in binnen- en buitenland zijn enthousiast, al is er ook kritiek. De bevindingen zijn aangekondigd tijdens een conferentie. Er is geen uitgebreid paper verschenen en er is dus ook geen peerreview geweest. Oftewel: er hebben nog geen onafhankelijke academici naar de onderzoeksresultaten gekeken. “De techniek is controversieel”, reageert professor Justin St John van de Monash universiteit. “De onderzoekers zouden er goed aan hebben gedaan om eerst een manuscript voor peerreview aan te bieden in plaats van de bevindingen op deze manier te communiceren. Alle belangrijke en relevante informatie is momenteel niet beschikbaar.”

Op dit moment is er wel een abstract artikel in te zien, maar dit stelt inhoudelijk gezien niet veel voor. Professor Mary Herbert van de Newcastle University weigert zelfs te reageren. “Het is lastig om een commentaar te geven op een onderzoek dat niet door een peerreviewproces is gegaan.”

Het is inderdaad vreemd dat wetenschappers een tijdschrift benaderen – in dit geval New Scientist – om een exclusieve primeur te delen, terwijl dit normaal gesproken niet zo werkt in de wetenschap. Het fundament waarop wetenschappelijk onderzoek wordt verricht wankelt.

Ook lovende woorden
Maar er zijn ook mooie woorden. “Dit is een mijlpaal voor patiënten en families die lijden aan energiestofwisselingsziekten”, vindt professor Carolyn Sue van de universiteit van Sydney. “Er is nu hoop voor deze gezinnen, die een gezonde toekomst willen voor hun kinderen.” “Vrouwen met een energiestofwisselingsziekte kunnen straks zwanger worden, zonder dat ze zich zorgen hoeven te maken dat hun kinderen de ziekte ook krijgen”, aldus Dr. Doug Lingard van de Australische Mitochondrial Disease Foundation.

“Het duurt nog jaren voordat we erachter komen of deze nieuwe techniek veilig is”, zegt professor Bert Smeets van de Universiteit van Maastricht. “Nu het eerste kind is geboren is de druk van de ketel. Patiënten hoeven straks niet te kiezen voor onveilige behandelingen, wanneer er goede alternatieven zijn.”

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd