Kwallen hebben geen hersenen, maar slapen wel

Bizar weetje: kwallen kunnen slapen. Dit is vreemd, want deze neteldieren hebben geen brein.

In een nieuw paper in Current Biology beweren wetenschappers dat kwallen wel degelijk slaap nodig hebben. Als dit in vervolgonderzoek wordt bevestigd door andere onderzoekers, dan zijn kwallen de eerste dieren zonder centraal zenuwstelsel die een dutje doen.

We hebben slaap nodig om te overleven. Wie wakker probeert te blijven, houdt dit zo’n 36 uur vol. Daarna begint een gevecht tegen vermoeidheid. Recordhouder Randy Gardner bleef 264 uur wakker, maar had last van stemmingswisselingen, geheugenverlies, hallucinaties en verlies van coördinatie. Dit geldt niet alleen voor mensen. Ook dieren hebben slaap nodig. Neem nu ratten. Als deze dieren niet slapen, sterven ze binnen drie weken.

Toch lijkt het alsof slapen een van de oudste gedragstoestanden is. Zelfs een simpele worm als de Caenorhabditis elegans – met 302 neuronen en een simpel centraal zenuwstelsel – slaapt. En wat te denken van kwallen? Ook deze dieren blijken te slapen, terwijl ze al 600 miljoen jaar op aarde leven.

Slapen andere soorten kwallen ook? Of is het alleen de Cassiopea-kwal die ‘s nachts rust? Dit vraagt om vervolgonderzoek. Foto: Free-Photos / Pixabay

Minder snel pulseren
Caltech-studenten Ravi Nath en Michael Abrams observeerden 23 Cassiopea-kwallen. Deze kwallen liggen vaak ondersteboven op de bodem van een oceaan of watertank en trekken hun lichaam één keer per seconde in. Dit wordt pulseren genoemd. Uit het onderzoek van Nath en Abrams blijkt dat de kwallen ‘s nachts 32% minder snel pulseren: van 1.155 pulsen per twintig minuten overdag naar 781 pulsen per twintig minuten ‘s nachts.

Coma?
Maar slapen de dieren wel echt of is er sprake van een soort comateuze toestand? De onderzoekers treiterden de kwallen door ze ‘s nachts vanuit een pvc-buis in het water los te laten. De reactiesnelheid was ongeveer zes seconden, in vergelijking met twee seconden overdag. Dit bewijst dat de dieren iets meer tijd nodig hebben om wakker te worden, maar alsnog relatief snel reageren. Er is zeker geen sprake van een comateuze toestand.

Minder actief na slechte nacht
Daarnaast hebben kwallen moeite met opstaan na een slechte nacht. De onderzoekers hielden de kwallen ‘s nachts wakker door iedere twintig minuten water te spuiten. Het resultaat: de kwallen pulseerden ‘s ochtends twaalf procent langzamer dan normaal. Ook waren de dieren zeventien procent minder actief.

Vervolgonderzoek
De onderzoekers hopen binnenkort elektroden in te zetten om de activiteit van neuronen te meten. “We zijn benieuwd of er andere soorten kwallen zijn die ook slapen”, aldus onderzoeker Claire Bedbrook van het California Institute of Technology. “Ook willen we weten of zeesponzen slapen of niet.” Ook sponzen hebben geen zenuwsysteem.

Bronmateriaal

"The Jellyfish Cassiopea Exhibits a Sleep-like State" - Current Biology

"Jellyfish Don't Have Brains, But They Do Sleep" - LiveScience

Afbeelding bovenaan dit artikel: Caltech

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd