Dat blijkt na bloedonderzoek van vijf Russische kosmonauten die een klein halfjaar in het internationaal ruimtestation verbleven.
We weten dat ruimtereizen niet zonder gevaar zijn. Zo gaan er bijvoorbeeld serieuze gezondheidsproblemen mee gepaard. Bekend is dat je ogen erop achteruit gaan en je spieren en botten kunnen verslappen. Bovendien zorgt kosmische straling ervoor dat het maag-darmstelsel minder goed functioneert en kan blootstelling eraan resulteren in hartfalen, beroertes of hartaanvallen. We kunnen daar nu nóg een vrij verontrustende kwaal aan toevoegen. Want langdurig verblijf in de ruimte leidt mogelijk ook tot hersenschade.
Russische kosmonauten
De wetenschappers volgden in de studie vijf mannelijke, Russische kosmonauten die naar het internationaal ruimtestation afreisden. Het ISS bevindt zich op zo’n 400 kilometer boven het aardoppervlak in een baan om de aarde. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers was 49 jaar. 20 dagen voor vertrek werd er bloed afgenomen. Vervolgens verbleven ze een klein halfjaar (gemiddeld 169 dagen) in de ruimte.
Hersenschade
Eenmaal terug op aarde werden er wederom bloedmonsters genomen; respectievelijk een dag, een week en ongeveer drie weken na de landing. Na analyse komen de onderzoekers tot een zorgelijke conclusie. Want ze ontdekten vijf biomarkers die op hersenschade wijzen.
Biomarkers
Het gaat om de biomarkers neurofilament light, gliaal fibrillair zuur eiwit, totaal-tau en twee amyloïde bèta-eiwitten. Laatstgenoemden worden bijvoorbeeld in verband gebracht met de ziekte van Alzheimer. De concentraties van drie van de ontdekte biomarkers – neurofilament light, gliaal fibrillair zuur eiwit en het amyloïde bèta-eiwit Aβ40 – blijken met name significant verhoogd na het verblijf in de ruimte.
Concreet bewijs
De bevindingen impliceren dat een langdurig verblijf in de ruimte mogelijk grote nadelige gevolgen kan hebben voor ons brein. “Het is voor het eerst dat we concreet bewijs vinden van hersencelbeschadiging na een ruimtevlucht,” zegt onderzoeker Henrik Zetterberg. “Dit moet verder worden onderzocht en voorkomen worden als we in de toekomst vaker de ruimte in gaan.”
Ruimtevaart
Het is inderdaad slecht nieuws. Want er liggen al concrete plannen op de tekentafel voor bemande ruimtemissies naar de maan en Mars. Zo bouwt NASA bijvoorbeeld aan heus ruimtestation rondom de maan dat permanent bezet zal worden door astronauten. Vanuit het ruimtestation zal intensief onderzoek worden gedaan naar onze natuurlijke satelliet. Bovendien zal het station gaan fungeren als een tussenstation naar andere plekken in het zonnestelsel en als springplank dienen voor toekomstige bemande missies naar Mars.
Vertraging
Maar dergelijke ambitieuze ruimtereizen zullen mogelijk vertraging oplopen als blijkt dat de samenhangende gezondheidsproblemen te ernstig zijn. “We zullen er eerst achter moeten komen waarom de hersenschade ontstaat,” zegt Zetterberg. “Is het de gewichtloosheid, veranderingen in hersenvocht, stressfactoren tijdens de lancering en de landing, of wordt het veroorzaakt door iets anders? Veel experimentele studies zouden al hier op aarde kunnen worden uitgevoerd.”
De onderzoekers bespreken momenteel de mogelijkheden voor vervolgstudies met andere wetenschappers. “Als we de oorzaak van de hersenschade kunnen achterhalen, kunnen de ontdekte biomarkers ons mogelijk ook helpen bepalen hoe we het probleem het beste kunnen oplossen,” besluit Zetterberg.
