Leren zonder inspanning, door alleen maar te kijken. Nieuw onderzoek wijst erop dat dat zeker tot de mogelijkheden behoort.
Stel: iemand kan na een ongeluk niet meer lopen en moet dat opnieuw leren. Nu kost dat nog heel veel inspanning en concentratie. Maar in de toekomst gaat dat wellicht wat gemakkelijker. We zorgen er gewoon voor dat onze hersenactiviteit zo wordt aangepast dat deze in de buurt komt of zelfs gelijk is aan die van iemand die wel kan lopen. Hierdoor is de patiënt sneller in staat om zelf ook weer te lopen.
Mogelijkheden
In theorie zijn de mogelijkheden eindeloos. U zou de piano kunnen leren bespelen door alleen maar te kijken hoe een ander het doet. Of een profvoetballer kunnen worden door maar genoeg voetbalwedstrijden te kijken.
Kijken
Om te begrijpen hoe dat precies werkt, moeten we een kijkje nemen in het brein. Wanneer we iets zien – bijvoorbeeld een rode fiets – dan zien we dat niet direct. Dat beeld ontstaat geleidelijk. Eerst zijn het enkel lijnen, vormen, kleuren en beweging en pas later vult ons brein dat alles in en weten we: dat is een rode fiets. Wat de onderzoekers nu hebben gedaan, is een kijkje nemen in de delen van ons brein die ons dat prille, nog onvolledige beeld van die fiets geven. En wat blijkt? Deze zijn zeer flexibel. Zo flexibel dat ze in principe in staat zijn om perceptueel leren door alleen maar te kijken mogelijk maken.
Met behulp van een fMRI
In onderstaand filmpje leggen de onderzoekers uit hoe hun experimenten zijn verlopen en wat ze precies hebben geleerd. De proefpersonen kregen een visuele stimulus te zien (zie hiernaast) en de onderzoekers bestudeerden welke hersenactiviteit dat opriep. Vervolgens werd er gekeken hoe sterk die hersenactiviteit op de gewenste hersenactiviteit leek. De proefpersoon kreeg op basis daarvan feedback. En wel in de vorm van een nieuwe visuele stimulus. De onderzoekers herhaalden dat een aantal keer en uiteindelijk ging de hersenactiviteit van de proefpersonen steeds meer lijken op de gewenste hersenactiviteit, zo meldt het blad Science.
Leren
Maar hadden de proefpersonen hier ook iets van geleerd? Dat testten de onderzoekers hierna. Zoals u hierboven kon zien, stonden er door de visuele stimulus van de proefpersonen streepjes. In totaal waren er drie van zulke plaatjes en moesten de proefpersonen elke keer vaststellen hoe schuin de lijnen stonden: 10, 70 of 130 graden? De proefpersonen bleken na het experiment waarbij hun hersenactiviteit was aangepast beter in staat om dat onderscheid te maken. Sterker nog: de proefpersonen konden dat onderscheid zelfs beter maken wanneer ze zich niet bewust waren van hetgeen ze geleerd hadden.
Het lijkt erop dat de onderzoekers een nieuwe leermethode op het spoor zijn, zo concludeert de National Science Foundation – één van de geldschieters van het onderzoek. Nader onderzoek is hard nodig. Want wat is dit veelbelovend. Niet alleen voor studenten, maar ook voor mensen die bijvoorbeeld moeten revalideren. Maar enige voorzichtigheid is op zijn plaats, zo waarschuwen de onderzoekers. Zo is het van het grootste belang dat dit onderzoek niet op onethische wijze gebruikt gaat worden.
