‘Het leven is mogelijk meerdere keren op aarde ontstaan’

Voordat onze voorouders ontstonden, leefden er wellicht andere complexe levensvormen op aarde die het uiteindelijk niet gered hebben.

Aangenomen wordt dat het ontstaan van complexe levensvormen op aarde heel bijzonder was en in de lange geschiedenis van onze planeet maar één keer plaatsvond. En wel nadat de hoeveelheid zuurstof in de atmosfeer rap was toegenomen. Maar nieuw onderzoek trekt die aanname nu ernstig in twijfel. De studie toont namelijk aan dat de hoeveelheid zuurstof in de atmosfeer niet één keer, maar zeker twee keer rap toe nam.

Kleine kans
“Er is fossiel bewijs voor complexe levensvormen die tot zo’n 1,75 miljard jaar geleden leefden,” legt onderzoeker Roger Buick uit. “Maar het oudste fossiel is niet per se het oudste organisme dat ooit geleefd heeft, omdat de kans dat een organisme fossiliseert vrij klein is.” Onderzoek wijst nu uit dat de hoeveelheid zuurstof in de atmosfeer meer dan 1,75 miljard jaar geleden al eens sterk toenam om vervolgens – ongeveer een kwart miljard jaar later – weer af te nemen. “Dit onderzoek laat zien dat er nog voor het fossiele bewijs (voor complex leven ontstond, red.) genoeg zuurstof in de atmosfeer zat om de evolutie van complexe cellen mogelijk te maken. Het betekent niet dat dat ook echt gebeurde, maar het kan wel zijn gebeurd.”

WIST JE DAT…

…recent onderzoek suggereerde dat het leven op aarde prematuur is?

Sedimenten
Buick en collega’s trekken die conclusie nadat ze 2 tot 2,4 miljard jaar oude sedimenten bestudeerden. Ze richtten zich daarbij met name op het element seleen dat door de aanwezigheid van zuurstof beïnvloed wordt. Het onderzoek wijst uit dat er lang voor de oudste meercelligen waarvan resten zijn teruggevonden leefden, een periode was waarin de hoeveelheid zuurstof op aarde sterk toenam. En die hoeveelheid bleef ook een lange tijd hoog. Dat is belangrijk. Want de evolutie van complexe levensvormen vereist tijd. En dat was ze gegund in de eerste periode waarin de hoeveelheid zuurstof op aarde rap toenam.

Uniek
Grote vraag is natuurlijk waarom de hoeveelheid zuurstof in de atmosfeer rap toenam om vervolgens een kwart miljard jaar later weer af te nemen en dus de ondergang in te luiden voor eventuele complexe levensvormen die dankzij de hogere zuurstofconcentratie waren ontstaan. Onderzoekers weten het niet. “Het is onbekend waarom het gebeurde en waarom er een einde aan kwam,” stelt onderzoeker Eva Stüeken. “Zoiets hebben we nooit meer in de aardse geschiedenis meegemaakt,” voegt Buick toe. “Als je kijkt naar de seleenisotopen door de tijd heen, dan is het een unieke interval: zowel ervoor als erna is alles anders.”

Het onderzoek vertelt niet alleen meer over de geschiedenis van de aarde, maar heeft tevens implicaties voor de zoektocht naar buitenaards leven. “De erkenning van deze periode in het verre verleden van de aarde waarin er bijna net zoveel zuurstof in de atmosfeer zat als nu het geval is, maar de bewoners heel anders waren, kan erop wijzen dat de detectie van een zuurstofrijke wereld niet direct bewijst dat er sprake is van een complexe biosfeer,” stelt onderzoeker Michael Kipp. Want hoewel het goed mogelijk is dat er meer dan 1,75 miljard jaar geleden meercellige organismen ontstonden, was deze eventuele meercelligen niet genoeg tijd gegund om te diversificeren.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd