Nieuw onderzoek wijst uit dat de lockdown tot aanzienlijke minder criminaliteit leidde in de grote steden. Zo nam het aantal diefstallen met wel 47 procent af. En ook inbraken en mishandelingen werden zeldzamer. Ook werden er – ietsje – minder moorden gepleegd.
In veel steden waren mensen in het voorjaar van 2020 aan huis gekluisterd. En dat had een grote impact op criminelen – die veelal juist graag zien dat mensen hun huis verlaten. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek, verschenen in het blad Nature Human Behaviour.
Het onderzoek
Onderzoekers bogen zich voor deze studie over de criminaliteitscijfers van 27 grote steden in 23 verschillende landen. Ze focusten zich daarbij op zes vormen van criminaliteit: inbraken, diefstallen, mishandeling, autodiefstal, moord en beroving. Gekeken werd hoe vaak deze vormen van criminaliteit voor, tijdens en na de eerste coronalockdown in de verschillende grote steden – waaronder Amsterdam – voorkwamen.
Het onderzoek wijst uit dat alle vormen van criminaliteit onder de lockdown te lijden hadden. “Uit de cijfers blijkt dat er gedurende de lockdown in de steden minder criminaliteit plaatsvond,” aldus onderzoeker Amy Nivette, verbonden aan de Universiteit Utrecht. “Maar er waren aanzienlijke verschillen tussen de steden én tussen de verschillende soorten criminaliteit.”
De cijfers
Over de hele linie bezien nam de criminaliteit echter overal wel af. “De gemiddelde daling was het grootst voor beroving en diefstal,” aldus Nivette. “Die namen respectievelijk met 46 procent en 47 procent af.” Ook autodiefstallen liepen met zo’n 39 procent terug. En het aantal mishandelingen nam met 35 procent af. Inbraken vonden gemiddeld gezien 28 procent minder vaak plaats.
Het is natuurlijk te herleiden naar het feit dat mensen aan huis gekluisterd waren. Dat maakte inbreken bijvoorbeeld behoorlijk lastig. Tegelijkertijd was de publieke ruimte – waarin veel van de andere hierboven beschreven misdrijven vaak plaatsvinden – bijna uitgestorven. Dat die beperkingen in mobiliteit de criminelen dwarszaten, bleek ook wel toen onderzoekers de coronamaatregelen die tijdens de eerste lockdown in de verschillende steden van kracht waren, naast elkaar legden. Hoe sterker de mobiliteit van mensen beperkt werd, hoe harder de criminaliteitscijfers daalden.
Moord
Naast diefstallen, berovingen, inbraken, mishandelingen en autodiefstallen keken de onderzoekers ook naar het aantal moorden in de 27 steden. En ook die namen tijdens de lockdown af, maar wel veel minder sterk dan de hierboven genoemde misdrijven; de onderzoekers noteren een gemiddelde afname van 14 procent. Deze relatief kleine afname is volgens de onderzoekers waarschijnlijk onder meer te verklaren doordat een aanzienlijk deel van de moorden in veel samenlevingen in de huiselijke kring plaatsvindt en dus niet beïnvloed werd door de mobiliteitsbeperkingen die uit de lockdown voortvloeien. Daarnaast komt in sommige steden een behoorlijk deel van de moorden voor rekening van de georganiseerde misdaad en die is blijkbaar wat minder gevoelig voor de coronabeperkingen. “Dat was ook te zien aan de cijfers in bijvoorbeeld Mexico City: de gewone misdrijven namen daar wel af, maar de misdrijven die in verband worden gebracht met de georganiseerde misdaad (moord, afpersing, ontvoeringen) daalden niet.”
Cybercriminaliteit
Dat de meeste criminelen minder mogelijkheden zagen tijdens de lockdown, roept natuurlijk de vraag op of ze in het voorjaar van 2020 rustig achterover leunden of misschien toch een andere vorm van criminaliteit omarmd hebben. Nivette wijst erop dat in sommige landen voorzichtige aanwijzingen zijn gevonden dat cybercriminaliteit tijdens en na de lockdown toenam. Tijdens dit onderzoek is echter niet naar cybercriminaliteit gekeken. “En dus kunnen we ook niet vaststellen of criminaliteit zich van offline naar online omgevingen verplaatst heeft.”
Routines
Wat wel vaststaat, is dat de lockdown ook de meeste criminelen behoorlijk dwarszat. “Een belangrijk punt dat uit dit onderzoek naar voren komt, is dat criminaliteit in de dagelijkse routines van ons moderne leven zit ingebakken,” vertelt Nivette aan Scientias.nl. “Denk aan de manier waarop we consumeren, reizen, uitgaan in het weekend, ons huis onbewaakt achterlaten, kostbare bezittingen bij ons dragen – en een verstoring van die routines leidt tot een reductie van criminaliteit.”
Tijdelijk
Voor even dan. “Wat verrassend was, was dat de meeste afnames maar relatief kort aanhielden.” Criminaliteitscijfers bereikten gemiddeld twee tot vijf weken na implementatie van de beperkingen een dieptepunt, maar veerden in de weken erna snel weer op. Mogelijk is dat te verklaren doordat criminelen in perioden van versoepeling weer verder gingen waar ze voor de lockdown gebleven waren. Een andere – misschien wel verontrustendere – mogelijkheid is dat de opverende criminaliteitscijfers het resultaat zijn van uit de lockdown voortvloeiende sociale en economische problemen die bijvoorbeeld kansarme jongeren de criminaliteit in drijven.
Nivette hoopt dat het onderzoek meer inzicht kan geven in hoe criminaliteit zich ontwikkelt en bestreden kan worden. “De mobiliteitsbeperkingen die wereldwijd (tijdens de lockdown, red.) werden geïmplementeerd, hadden een enorme impact op veel aspecten van ons dagelijks leven, waaronder aspecten waarvan we verwachten dat ze ook van invloed zijn op criminaliteit. Onze dagelijkse routines veranderden en mogelijkheden voor criminaliteit namen – met name in de publieke ruimte – af.” Het geeft meer inzicht in welke sociale processen van invloed zijn op misdaadtrends in de stad en dat kan mogelijk weer gebruikt worden om criminelen wat vaker de pas af te snijden. “Lockdowns zijn natuurlijk geen manier om criminaliteit te bestrijden, maar de resultaten suggereren wel dat een verandering in mogelijkheden kan leiden tot een afname van de criminaliteit.”
