Luchtdruk in Nederland momenteel bijzonder hoog

In De Bilt werd een luchtdruk van 1048.16 hPa gemeten; nét geen record.

Nederland heeft vandaag te maken met een extreem hoge luchtdruk. “Op dit moment is de luchtdruk rond De Bilt 1048.16 hPa,” vertelt meteoroloog Helga van Leur aan Scientias.nl. “Dat is erg hoog.” Het record uit 1932 is daarmee nét niet verbroken. Destijds maten meteorologen een luchtdruk van 1050 hPa. Wel zagen enkele plaatselijke weerstations het record sneuvelen.

Luchtdruk
De hoge waardes werden vanochtend gemeten. “Tussen tien en twaalf uur was de luchtdruk op z’n hoogst,” vertelt Van Leur. “Daarna is deze weer gezakt.” Volgens het KNMI werd precies om 11:10 uur in De Bilt de hoogste luchtdruk van 1048.16 hPa genoteerd. “Plaatsen die dichterbij de kern van het hoge drukgebied liggen kunnen net iets hoger uit zijn gekomen,” legt Van Leur uit. “Bijvoorbeeld in Maastricht, waar exact 1049 hPa werd gemeten.”

Dat een luchtdruk van 1048 hPa niet vaak voorkomt, laat ook deze grafiek mooi zien. De oranje lijn staat voor een waarde van 1048 hPa. Afbeelding: KNMI

Hoe ontstaat het?
Je vraagt je misschien af hoe zo’n hoge luchtdruk precies ontstaat. Dat zit zo. Een luchtkolom boven je hoofd in de atmosfeer heeft een gewicht en veroorzaakt daardoor een druk op het aardoppervlak. “Die luchtkolom drukt als het ware op je,” legt Van Leur desgevraagd uit. “Hetzelfde ervaar je bijvoorbeeld in een zwembad. Als je dieper gaat, voel je ook de druk van het water. Datzelfde gebeurt met de druk van de lucht. Daar merken we verder niet veel van, omdat we eraan gewend zijn. Maar het is er wel degelijk. Als je hoger gaat en de luchtkolom boven je wordt dunner, wordt de luchtdruk lager omdat er minder gewicht op je duwt. Je oren gaan dan bijvoorbeeld poppen.” Kort gezegd: de luchtdruk is niets anders dan een kolom van lucht die op je rust. En dat gaat met een bepaalde kracht: soms net wat meer en soms net wat minder.

Bijzonder
De hoge waardes van vandaag zijn bijzonder in die zin dat ze dicht tegen de recordwaardes aanzitten, zo stelt Van Leur. “Maar het is in januari wel gebruikelijk dat we te maken krijgen met óf een hoge, óf een lage luchtdruk. Dat kan eigenlijk allebei.” Waarom? “Juist in de winter zijn de luchtdrukverschillen het grootst,” legt ze uit. “Het betekent dat de luchtdruk heel hoog, maar ook heel laag kan zijn. Daarbij spelen twee factoren een rol. In de eerste plaats de temperatuur. In de zomer is het altijd redelijk warm. Warme lucht stijgt op waardoor de druk aan de grond wat minder wordt. Als het koud is zakt de lucht en wordt de druk aan de grond hoog. Dat laatste heb je in de zomer niet, waardoor de luchtdruk wat constanter is. De tweede factor heeft te maken met grote temperatuurverschillen tussen de pool en de evenaar. Die temperatuurverschillen zijn in de winter het grootst omdat het dan op de polen het koudst is terwijl de temperatuur op de evenaar gelijk blijft. Daardoor krijg je sterkere straalstromen en snellere wisseling van drukgebieden. Dus ook meer echt lage druk afgewisseld door echt hoge druk. En daardoor kunnen er in de winter hele lage, of hele hoge luchtdrukken ontstaan.

Reden
Op dit moment is de luchtdruk dus zo hoog omdat we te maken hebben met koude lucht. En koude lucht is nou eenmaal zwaarder en compacter dan warme lucht. Toch is het op dit momenteel ook weer niet zo koud. “Dat klopt,” zegt Van Leur. “Het is een samenspel van omstandigheden. Als we een nog hogere luchtdruk hadden willen meten, dan had de lucht nog kouder moeten zijn. Hoge drukgebieden komen bijvoorbeeld vaak voor op plekken waar sneeuw ligt. Denk daarbij aan Scandinavië en Siberië. Daar zien we de records tot wel 1080 mbar! Voor Nederland zijn de waardes van vandaag extreem hoog, zeker aangezien we geen sneeuw hebben gehad. Het is dan ook een hogedrukgebied dat niet lang zal blijven liggen en heel kortstondig bestaat.”

Gevolgen
Sommige mensen kunnen last ondervinden van de golf van uitzonderlijke hoge luchtdruk die momenteel Nederland aandoet. “Ze kunnen bijvoorbeeld hoofdpijn krijgen,” zegt Van Leur. “Ook als de druk plotseling verandert kan je lichaam daarop reageren.” Maar niet alleen daaraan kun je het merken. “Als de luchtdruk hoger wordt duurt het net iets langer voordat water kookt,” zegt ze. “Water kookt nu bijvoorbeeld pas bij 101 graden Celsius. Daarnaast is er in de kern van een hogedrukgebied weinig wind. Het betekent dat we momenteel weinig energie halen uit windmolens.”

Als een hogedrukgebied lange tijd blijft hangen, kunnen er blokkades ontstaan met heel lang hetzelfde weertype. Maar daarvan is in Nederland zeker geen sprake. “De luchtdruk is op dit moment alweer aan het dalen,” zegt Van Leur. “Het schuift heel snel voorbij.” Wat dat betreft is de huidige situatie ook weer niet zo spectaculair. “Als het in de zomer zou gebeuren zou ik wel achter mijn oren krabben. Dat zou heel uniek zijn.” Toch is het vrij uitzonderlijk dat er waardes van 1048 hPa worden aangetikt. “Dat maakt het bijzonder,” besluit Van Leur.

Bronmateriaal

Interview met Helga van Leur

Afbeelding bovenaan dit artikel: Aga Maszota via Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd