Luistervinken: vogels luisteren elkaar af, maar begrijpen ze elkaar ook?

Boomklevers reageren op de alarmroep van matkoppen, maar snappen ze wel wat de matkoppen te vertellen hebben? Onderzoekers zochten het uit!

Als je tijdens een boswandeling per ongeluk een merel verrast, dan vliegt deze zwarte vogel met een kwetterende alarmroep het struikgewas in. Andere zangvogels horen dit geluid en zijn meteen op hun hoede voor een mogelijk gevaar. Vogels luisteren dus aandachtig naar het getjilp en gefluit van andere soorten, maar begrijpen ze ook waar die andere vogels het precies over hebben? Om dit uit te zoeken, voerden drie ornithologen een reeks experimenten uit met de Canadese boomklever en de Amerikaanse matkop. Ze publiceerden hun bevindingen recent in het vakblad Nature Communications.

Een Canadese boomklever. Afbeelding: Wolfgang Wander (via Wikimedia Commons).

Roofvogels
Het is al langer bekend dat Canadese boomklevers de gesprekken van Amerikaanse matkoppen afluisteren. De matkoppen hebben verschillende alarmroepen voor diverse roofdieren. Als er een grote – maar voor matkoppen ongevaarlijke – roofvogel in de buurt is, produceren ze een korte roep. Grote roofvogels zijn relatief ongevaarlijk omdat ze de kleine zangvogeltjes moeilijk kunnen vangen. Maar als er een kleine, dreigende roofvogel voorbij vliegt, dan volgt een lange alarmkreet. Boomklevers reageren verschillend op deze twee alarmroepen en lijken de boodschap van de matkoppen dus te begrijpen.

Alarmroepen
De wetenschappers wilden weten of de boomklevers de boodschap van de matkoppen ook kunnen overbrengen naar andere boomklevers. Daarom werd het volgende experiment bedacht. De onderzoekers speelden het geluid van de Amerikaanse oehoe (een grote, ongevaarlijke roofvogel) en de noordelijke dwerguil (een kleine, gevaarlijke roofvogel) af en luisterden naar de alarmroep van de boomklever. Net zoals de matkoppen produceerden de boomklevers uiteenlopende alarmroepen voor de verschillende roofvogels. Vervolgens speelden de onderzoekers de alarmroepen van de matkoppen af. Hoe reageerden boomklevers hierop?

Een Amerikaanse matkop. Afbeelding: Cephas (via Wikimedia Commons).

Betrouwbare informatie?
Uit de analyses bleek dat boomklevers de informatie in de matkop-roepen niet gebruiken. Of de matkoppen nu een korte roep (‘pas op, een oehoe!’) of een lange roep (‘pas op, een dwerguil!’) produceerden, de boomklevers lieten telkens een alarmroep horen die ongeveer het gemiddelde was van een korte en een lange roep. Ze dragen de boodschap van de matkoppen dus niet over naar hun mede-boomklevers. Waarom ze deze informatie achterhouden is nog een raadsel, maar de onderzoekers vermoeden dat de boomklevers de informatie van de matkoppen niet helemaal vertrouwen (tijdens het luistervinken kan je wel eens verkeerde signalen oppikken). Daarom spelen ze op veilig door de boodschap niet door te geven. Als je verkeerd reageert op de alarmroep van een andere soort kan dat kwalijke gevolgen hebben. Bijvoorbeeld, zangvogels vallen grote roofvogels soms aan (een gedrag dat ‘mobbing’ wordt genoemd). Stel dat een boomklever een slome oehoe denkt aan te vallen, maar eigenlijk in de klauwen van een dwerguil vliegt. Het is dus beter om de situatie eerst zelf te beoordelen voordat je je soortgenoten waarschuwt.

Bronmateriaal

Carlson, N. V., Greene, E., & Templeton, C. N. (2020). Nuthatches vary their alarm calls based upon the source of the eavesdropped signals. Nature Communications, 11(1), 1-7.
Afbeelding bovenaan dit artikel: Tattooeddreamer (via Wikimedia Commons)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd