Maak kennis met handige Homo habilis

Zijn naam betekent ‘handige mens’, maar was de Homo habilis dat eigenlijk wel? Het verhaal van een controversiële soort.

‘Handige mens’ betekent Homo habilis letterlijk. Een naam die de mensachtige te danken heeft aan de gereedschappen die dicht bij zijn fossiele resten werden aangetroffen. Heel geavanceerd waren die gereedschappen nog niet. Ze waren gemaakt van steen en deden dienst als een soort hamers.

Eerste homo
De H. habilis leefde tussen de 2,4 en 1,6 miljoen jaar geleden en bevindt zich op de tijdlijn tusen de Australopithecus afarensis en de Australopithecus sediba. De H. habilis is de eerste mensachtige uit het Homo-geslacht. Dat de H. habilis in dat geslacht een plekje kreeg toegewezen, heeft hij aan verschillende eigenschappen te danken. Samenvattend kan worden gesteld dat de mensachtige in veel sterkere mate dan de A. afarensis op de moderne mens leek. Toch is lang niet iedereen het ermee eens dat deze mensachtige in het Homo-geslacht is ingedeeld.

Schedel van de Homo habilis. Foto: Guérin Nicolas (via Wikimedia Commons).
Uiterlijk
De H. habilis was vrij kort: ongeveer één tot 1,35 meter lang. De mensachtige woog zo’n 32 kilo. De schedel was met een inhoud van 600 tot 700 kubieke centimeter vrij klein. Ter vergelijking: wij hebben een herseninhoud van zo’n 1000 tot 2000 kubieke centimeter. De herseninhoud van de H. habilis was wel iets groter dan die van bijvoorbeeld de A. afarensis (Lucy): deze mensachtige had een herseninhoud van 387 tot 550 kubieke centimeter. Wat ook opvalt aan het uiterlijk van H. habilis is zijn gezicht. Dit is vrij ‘menselijk’: de kaak stak niet zover naar voren en de kaakspieren waren kleiner.

Gereedschappen
Zoals gezegd werden bij H. habilis gereedschappen aangetroffen. De oudste zijn bijna 2,5 miljoen jaar oud en werden vooral gebruikt als bijl of hamer. Maar wat deed de mensachtige precies met deze gereedschappen? Dat is lastig vast te stellen, sterker nog: het is niet eens helemaal duidelijk of H. habilis de gereedschappen wel gebruikte. H. habilis was namelijk niet helemaal alleen… Nog niet zolang geleden vonden wetenschappers namelijk resten van H. erectus. De resten bleken uit dezelfde tijd te stammen als de resten van H. habilis. De twee leefden dus naast elkaar! En dat maakt het hele plaatje een stuk ingewikkelder. Zo werd het lastiger om vast te stellen of H. habilis ook daadwerkelijk de maker en gebruiker van de gereedschappen was. Maar dat niet alleen: ook de stamboom van ons mensen werd ingewikkelder. Lang werd namelijk gedacht dat H. habilis de voorouder van H. erectus was, maar nu blijken ze naast elkaar bestaan te hebben. Even werd er zelfs getwijfeld of H. habilis dan wel op de menselijke stamboom thuishoorde. Maar tot op de dag van vandaag wordt de mensachtige nog als een voorouder beschouwd.

De voet van OH 8. Foto: Chip Clark / Smithsonian Institution.

Opgegeten?
Alles wat we tot op heden van de H. habilis weten, is gebaseerd op fossiele resten die zijn teruggevonden. Bijvoorbeeld de voet die in 1960 in Tanzania werd aangetroffen. De voet behoorde toe aan een zeer ongelukkige H. habilis. De voet mist een stuk van de hiel. Waarschijnlijk is het afgebeten door een krokodil. De voet werd namelijk niet ver van een meer waar ooit krokodillen in woonden, teruggevonden.

H. habilis is een controversiële soort die door vele vragen omringd wordt. Zijn de gereedschappen waar hij naar vernoemd is, wel van hem? En is het wel een echte mensachtige? En als hij dat is, waar hoort hij dan op de stamboom plaats? Vooralsnog kunnen we die vragen niet beantwoorden, maar wellicht duiken er nog eens fossielen op die duidelijk maken wie Homo habilis echt was.

Meer weten over de mensachtigen die in de tijd voor Homo habilis de aarde bevolkten? Lees hier het verhaal van Ardi of verdiep u hier in het verhaal van Lucy.

Bronmateriaal

Boek: Het verhaal van de mens. Door: Alice Roberts.
"Finds test human origins theory" - BBC.co.uk

"Homo habilis" - SI.edu
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door mateus zica (via Wikimedia Commons).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd