Wat als…de maan er niet zou zijn?

maan

De maan en de aarde lijken onafscheidelijk van elkaar: we weten niet beter dan dat de maan langs de avondhemel omhoog klimt, om ‘s ochtends weer te verdwijnen. Maar hoe zou onze planeet eruit zien als die maan er nooit was geweest?

Stel dat we het zonder onze trouwe metgezel de maan zouden moeten doen. Dat heeft zeker invloed op de aarde. Simpelweg omdat de maan invloed uitoefent op onze planeet.

De getijden
Eén van de duidelijkste verschillen tussen een aarde met en zonder maan, betreft de getijden. Op een aarde zonder maan zouden die getijden namelijk een stuk zwakker zijn dan nu het geval is. De getijden ontstaan door toedoen van de maan. De maan trekt aan de aarde. De aantrekkingskracht van de maan is het best voelbaar aan de kant van de aarde waar de maan het dichtst bij staat. Hierdoor komt het water daar hoger te staan (net als aan de andere kant van de aarde, overigens). De maan cirkelt om de aarde en de hoge waterstand volgt de beweging van de maan. Als de maan er niet zou zijn, zouden de getijden niet helemaal verdwijnen – omdat de zon ook getijden veroorzaakt – wel zijn de getijden zonder inbreng van de maan tot wel 75 procent minder sterk.

Zonsovergang
De getijden worden dus zwakker. Maar daar blijft het niet bij. Zonder maan zijn er ook geen complete zonsverduisteringen.

Meer

Eerder verschenen in de ‘Wat als…?’-serie al de artikelen ‘Wat als…de aarde stopt met draaien?‘ en ‘Wat als…de zon sterft?

Meer inslagen
Wellicht zouden er zonder de maan ook meer planetoïden op aarde inslaan. De kraters op de maan getuigen van flink wat inslagen van stenen die anders wellicht op aarde zouden neerkomen.

Tijd vliegt
Maar zonder de maan zouden ook de dagen op aarde er heel anders uit zien. Ze zouden nóg korter zijn. De maan remt de aarde af, waardoor deze 24 uur nodig heeft om een rondje rond de as te voltooien. Zou de maan nooit bestaan hebben, dan zou de aarde veel sneller draaien: een rondje rond de as zou dan vandaag de dag maar ongeveer zes uur duren. Een dag zou dan dus 75 procent korter zijn dan we gewend zijn. Dat levert niet alleen meer stress op. Een planeet die sneller draait, heeft ook te maken met snellere winden en sterkere stormen (kijk maar eens naar Jupiter). Heel concreet zouden winden met snelheden van meer dan 160 kilometer per uur doodgewoon zijn.

Op Jupiter kan het echt spoken: er komen enorme stormen voor die niet alleen bijzonder krachtig zijn, maar ook nog eens heel lang duren. Soms wel 300 jaar! Afbeelding: NASA.
Op Jupiter kan het echt spoken: er komen enorme stormen voor die niet alleen bijzonder krachtig zijn, maar ook nog eens heel lang duren. Soms wel 300 jaar! Afbeelding: NASA.

Complex leven komt ietsje later
Die snelle winden, sterke stormen en de extra inslagen zouden het ontstaan van leven al kunnen bemoeilijken. Maar daar blijft het niet bij. Zoals we eerder al zagen, zouden er zonder de maan niet zulke sterke getijden zijn. Het water is dus ook niet zo sterk in beweging. En dat is een probleem voor de totstandkoming van leven. “De hoge door de maan veroorzaakte getijden vulden de eerste oceanen van de aarde met chemische stofjes die nodig waren om leven onder invloed van straling van de zon te laten evolueren,” schrijft fysicus Neil F. Comins. Op een aarde zonder maan zouden de oceanen veel langzamer van de bouwblokken van leven voorzien worden. “De belangrijkste manier waarop chemische stoffen de oceaan zouden binnenkomen, is door het stromen van rivieren.” Maar dat gaat een stuk trager. Op een aarde zonder maan zou het leven wellicht dan ook een stuk later ontstaan zijn. Sterker nog: complexe levensvormen zoals we die vandaag de dag kennen zouden op zo’n wereld nu nog niet bestaan. En als ze uiteindelijk tot stand komen, lijken ze waarschijnlijk slechts in beperkte mate op de levensvormen zoals we die nu kennen. De omstandigheden op een aarde zonder maan zijn anders en vragen om andere aanpassingen.

Meer harde wind. Meer stormen. Geen zonsverduisteringen meer. Wellicht meer inslagen op aarde. De volgende keer dat u achteloos de ogen opslaat en de maan aan de hemel ziet staan, bent u wellicht net ietsje blijer dat deze er is.

Bronmateriaal

"What would happen if we did not have a Moon?" - Cornell.edu
"What would happen if the Moon fell out of its orbit around Earth?" - Cornell.edu
"What If the Moon Didn't Exist?" - Astrosociety.org
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Gregory H. Revera (via Wikimedia Commons).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd