Mannelijke hoofdrolspeler domineert kinderboek

Winnie de Poeh, Pluk van de Petteflet en Peter Rabbit: het zijn nog steeds mannen die de show stelen in kinderboeken, zo blijkt uit onderzoek.

U zou zeggen dat de vrouwen in relatief korte tijd toch hun plaatsje in de maatschappij hebben verdiend. Ze werken mee. Ze zijn onafhankelijk. Ze staan hun mannetje. Maar niet in kinderboeken, zo toont socioloog Janice McCabe aan.

Onderzoek
Ze analyseerde 5618 kinderboeken die tussen 1900 en 2000 zijn gepubliceerd. De boeken waren bestemd voor kinderen tot een jaar of negen. Voor elke vrouwelijke hoofdrolspeler vonden de onderzoekers gemiddeld 1.6 mannelijke hoofdrolspelers terug. Dat bleek overigens wel sterk te fluctueren: wanneer het feminisme opkomt of ondergaat, neemt het aantal vrouwelijke hoofdrolspelers respectievelijk toe en af.

1910
De onderzoekers ontdekten dat de boeken tussen 1930 en 1960 met name geregeerd werden door mannelijke hoofdrolspelers. Dat is logisch, stelt McCabe: de verschillen tussen mannen en vrouwen werden in die tijd benadrukt. En de traditionele rolpatronen werden nog eens verstevigd. Opvallend genoeg zitten er tussen de boeken die in 1910 en 2000 gepubliceerd waren, niet zoveel verschillen.

Dieren
Met name wanneer boeken over dieren gingen, kozen schrijvers er opvallend vaak voor om een man de hoofdrol te geven. In 23 procent van de gevallen was de hoofdpersoon van het mannelijke geslacht, slechts in 7,5 procent van de gevallen was deze vrouwelijk. Voor menselijke hoofdpersonen lag dat iets anders: 26 procent was man, 19 procent vrouw. “We weten niet wat de reden daarvan is, maar het lijkt alsof ongelijkheid meer geaccepteerd is als het over dieren gaat dan over mensen,” concludeert McCabe. Opvallend genoeg werden de boeken met dieren in de hoofdrol na de feministische golf niet vrouwelijker: de mannen bleven aan de macht.

Gevolgen
“Het patroon dat wij in kinderboeken gevonden hebben, onderschrijft de overtuiging dat vrouwelijke karakters minder belangrijk of minder interessant zijn dan mannelijke karakters.” Misschien lijkt dat niet zo’n probleem: een kind maakt het immers niet uit of een boek nu over een mannetje of een vrouwtje gaat. Maar McCabe benadrukt dat het wel degelijk gevolgen kan hebben. Kinderen leren onder meer door boeken en andere media dat er verschillen zijn tussen mannen en vrouwen. Maar ook hoe die twee zich tot elkaar verhouden.

Kinderboeken zijn niet de enige media waarin de heren hun plekje voorgoed veroverd lijken te hebben. Uit eerdere onderzoeken bleek al dat ook in kinderfilms mannen er steevast met de hoofdrollen vandoor gaan. Datzelfde geldt voor videospelletjes, cartoons en kleurboeken.

Bovenstaande afbeelding laat de bekende Pluk van de Petteflet zien, een karakter dat Annie M.G. Schmidt met succes uit haar hoge hoed toverde. De afbeelding is gemaakt door Fiep Westendorp.