Het eten van veel vis, groenten en noten blijkt je hersenen te beschermen tegen de opbouw van eiwitten die aan geheugenverlies en dementie ten grondslag liggen.
We weten al een tijdje dat een mediterraan dieet een tal van prachtige voordelen heeft. Zo zou het weleens de sleutel tot een langer leven kunnen zijn, verkleint het de kans op hartziekte en beroertes flink én zou je zelfs zoveel kunnen eten als je wilt zonder aan te komen. Wetenschappers voegen nu nog een belangrijk voordeel aan het rijtje toe. Want in een nieuwe studie komen ze nu met nog meer bewijs dat een mediterrane eetstijl de kans op de ziekte van Alzheimer vermindert.
Het mediterrane dieet is afkomstig van – de naam zegt het al – landen rond de Middellandse Zee. En hier staat het eten van noten en veel gezonde vetten centraal. Een mediterrane eetstijl is dan ook een dieet dat rijk is aan vis, groenten en olijfolie. We vinden zeevruchten, verse producten, volkoren, noten en zaden en veel groente en fruit op het menu. Daarnaast komt bewerkt en rood vlees weinig in het eetpatroon voor.
Ondertussen hebben meerdere studies uitgewezen dat een opeenstapeling van giftige eiwitten – de zogenoemde amyloïd-bèta-eiwitten – mogelijk de oorzaak is van de ziekte van Alzheimer. Deze klonteren zich samen tussen de zenuwcellen in de hersenen van Alzheimer-patiënten. Maar nu hebben de onderzoekers ontdekt hoe je kunt voorkomen dat deze eiwitten zich in je hersenen opstapelen. “Onze studie suggereert dat het eten van een dieet dat rijk is aan onverzadigde vetten, vis, fruit en groenten en arm is aan zuivel en rood vlees, je hersenen kan beschermen tegen de eiwitophoping die leidt tot geheugenverlies en dementie,” aldus onderzoeker Tommaso Ballarini.
Analyse van het eetpatroon
De onderzoekers baseren zich op analyses van het eetpatroon van 512 mensen. 169 van hen zijn cognitief in orde, terwijl 343 een hoger risico lopen op de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer. De deelnemers werd gevraagd een vragenlijst in te vullen, waaruit de onderzoekers konden opmaken in hoeverre de proefpersonen een mediterrane eetstijl aanhielden. Vervolgens bestudeerde het team het verband tussen zowel het hersenvolume, tau- en amyloïde biomarkers en hun cognitieve vaardigheden.
Mediterraan dieet
De bevindingen zijn erg interessant. Want de onderzoekers vonden meer tau- en amyloïde biomarkers in de hersenen van de mensen die zich niet structureel aan een mediterraan dieet hielden. Bovendien bleken deze mensen minder goed te scoren op een geheugentest. Mensen die daarentegen wel een mediterraan dieet volgden en vaak vis, groenten en fruit nuttigden en minder vaak rood vlees aten, scoorden het hoogst op de tests.
Kleiner risico
Deze resultaten lijken dus aan te tonen dat wat je eet, invloed heeft op je geheugenvaardigheden op een later moment in je leven. “De bevindingen suggereren dat mensen het risico op het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer kunnen verminderen door meer elementen van het mediterrane dieet in hun dagelijkse voeding op te nemen,” concludeert Ballarini.
Allereerst is het goed om even orde op zaken te stellen: bij de ziekte van Alzheimer is er sprake van dementie. Maar niet alle mensen met dementie hebben ook de ziekte van Alzheimer. Wel komt van alle ziekten die leiden tot dementie de ziekte van Alzheimer het meeste voor (ongeveer 70 procent) gevolgd door vasculaire dementie (16 procent). In Nederland lijden er ruim 280.000 mensen aan dementie. Hoe ouder je bovendien wordt, hoe groter de kans dat je deze ziekte krijgt. Ruim 40 procent van de mensen boven de 90 jaar heeft namelijk dementie. En aangezien we in de toekomst allemaal ouder worden, betekent dit dat het aantal mensen dat de ziekte krijgt in de toekomst explosief zal stijgen. Zo voorspellen onderzoekers dat het aantal Nederlanders met dementie in 2040 zal toenemen naar meer dan een half miljoen. Dit zal verder oplopen tot zeker 620.000 in 2050.
Het bewijs dat een mediterrane eetstijl dus het risico op de ziekte van Alzheimer verkleint, stapelt zich op. De vraag is alleen waaróm dit eetpatroon zulke fantastische voordelen met zich meebrengt. “De mechanismen die aan deze mogelijke beschermende effecten ten grondslag liggen, zijn helaas grotendeels onbekend,” zegt Ballarini in een interview met Scientias.nl. “Er bestaan wel verschillende hypothesen. Het volgen van een mediterraan dieet zou bijvoorbeeld invloed kunnen hebben op specifieke mechanismen die verband houden met de pathologie van de ziekte van Alzheimer (denk aan neuro-inflammatie en oxidatieve schade). Ook zou het mogelijk de cardiovasculaire gezondheid kunnen verbeteren.”
Voeding
Wat de studie in ieder geval aantoont, is dat het voedsel dat je nuttigt invloed heeft op de gezondheid van je hersenen. En een mediterraan dieet blijkt je brein op de één of andere manier vitaal te kunnen houden, veel beter dan dat andere eetpatronen dat kunnen. Over een westers dieet (dat bestaat uit veel suiker, vet, vlees en weinig groente en fruit) is bijvoorbeeld bekend dat het gepaard gaat met verscheidende welvaartsziektes, zoals overgewicht, of ontstekingsreacties. “Het volgen van een mediterrane eetstijl en lichamelijk activiteit kan het lichaam en de gezondheidstoestand op meerdere niveaus positief beïnvloeden,” vertelt Ballarini. “We staan echter nog maar aan het begin van ons begrip over hoe de interactie tussen de menselijke gezondheid en voeding precies in elkaar steekt.”
De bevindingen uit de studie leveren echter meer bewijs dat een mediterrane eetpatroon kan helpen bij het voorkomen van dementie of de ziekte van Alzheimer. “Ik hoop dat dit onderzoek bijdraagt aan het vinden van strategieën om de cognitieve gezondheid op oudere leeftijd vitaal te houden en de progressie van de ziekte van Alzheimer te vertragen,” besluit Ballarini.
