De voetafdrukken zijn achtergelaten door kinderen en volwassenen en geven meer inzicht in de samenstelling van Neanderthaler-gemeenschappen.
Franse onderzoekers ontdekten de voetafdrukken in Normandië. Het gaat om maar liefst 257 afdrukken die naar schatting zo’n 80.000 jaar geleden door Neanderthalers zijn achtergelaten, terwijl zij door de kustbedding slenterden. Dat is te lezen in het blad Proceedings of the National Academy of Sciences.
Neanderthalers
We vroegen onderzoeker Jérémy Duveau, verbonden aan het Nationaal Natuurhistorisch Museum in Parijs, hoe hij er zo zeker van kan zijn dat deze voetafdrukken echt door Neanderthalers zijn achtergelaten. “Hoewel er geen resten van Neanderthalers zijn gevonden, zijn er meerdere factoren die ons in staat stellen om deze voetafdrukken aan Neanderthalers toe te schrijven,” zo stelt hij. “Ten eerste zijn alle voetafdrukken gedateerd en zo’n 80.000 jaar oud. In die periode waren Neanderthalers – voor zover we weten – de enige soort in Europa (de oudste sporen van Homo sapiens in Europa zijn zo’n 45.000 jaar oud). Ten tweede gaan de voetafdrukken gepaard met archeologische vondsten, zoals stenen gereedschappen die kenmerkend zijn voor de Neanderthalers. En als laatste komt ook de morfologie van de voetafdrukken overeen met wat we weten over de anatomie van de Neanderthalers: de voetafdrukken zijn – zeker als het gaat om de middenvoet – wat breder dan die van Homo sapiens.”
Voor de onderzoekers staat het dus vast: deze voetafdrukken behoren toe aan Neanderthalers. En dat maakt ze tot een geweldige vondst. “Ze gunnen ons een kijkje in enkele momenten uit het leven van Neanderthalers,” aldus Duveau.
Samenstelling van de groep
Hoewel de afdrukken slechts een momentopname vormen, zijn ze bijzonder waardevol. “Deze voetafdrukken geven een betrouwbaar beeld van de samenstelling en omvang van Neanderthaler-groepen,” vertelt Duveau. Tot op heden waren conclusies over de samenstelling en omvang van Neanderthaler-groepen vaak gebaseerd op archeologische vondsten of resten van Neanderthalers zelf. Maar daarbij was het lastig om aan te tonen dat alle gevonden resten ook echt uit dezelfde tijd stamden en dus getuigden van Neanderthalers die daadwerkelijk samen- – en niet na elkaar – leefden. “Er is slechts één plek – in El Sidron, Spanje – waar skeletresten van Neanderthalers zijn ontdekt waarvan – afgaand op genetisch onderzoek – met zekerheid kan worden gezegd dat ze tot dezelfde sociale groep behoorden.”
Kinderen
Een analyse van de voetafdrukken die in Normandië zijn teruggevonden, wijst uit dat deze zijn achtergelaten door een groep Neanderthalers die bestond uit volwassenen en kinderen. “Onze studie suggereert dat de groep klein was en waarschijnlijk tussen de 10 en 13 individuen telde. De meesten waren kinderen.” De kleinste voetafdrukken lijken daarbij te zijn achtergelaten door een kind van twee jaar oud.
Verschillen
Met de ontdekking van deze voetafdrukken is het voor onderzoekers ook mogelijk om verschillende groepen Neanderthalers met elkaar te vergelijken. Zo legden ze de groep die in Normandië door de vochtige bodem slenterde naast de groep die in El Sidron, Spanje zijn sporen naliet. Qua grootte blijken de groepen vergelijkbaar te zijn. Maar de samenstelling is heel anders. “Zeven van de 13 individuen die in El Sidron zijn geïdentificeerd zijn volwassenen,” vertelt Duveau. Het kan er volgens de onderzoekers op wijzen dat de sociale structuur van Neanderthalers gekenmerkt werd door diversiteit.
Duveau verwacht dat de voetafdrukken – samen met de andere vondsten in dit gebied – ons in de nabije toekomst nog veel meer over de Neanderthalers kunnen vertellen. “Eén van de belangrijkste vragen die we in de komende jaren willen proberen te beantwoorden, betreft het verband tussen de voetafdrukken en de archeologische vondsten.” Mogelijk stelt het onderzoekers in staat om in de toekomst meer te zeggen over wat Neanderthalers van een bepaalde leeftijd waar precies uitspookten.
