Mens lijkt de enige die zich opwindt over oneerlijk gedrag

Wij mensen kunnen ons enorm opwinden over oneerlijk gedrag. En het lijkt erop dat we de enigen zijn. Andere dieren – waaronder bonobo’s en chimpansees – zijn ongevoelig voor oneerlijk gedrag, zo blijkt uit onderzoek.

Uit eerder onderzoek was al gebleken dat mensen een ander straffen wanneer deze zich tijdens een spel oneerlijk gedraagt. Chimpansees bleken dat niet te doen. Dat wees erop dat zorgen omtrent oneerlijk gedrag pas ontstonden nadat de chimpansee en mens – die een voorouder delen – zich van elkaar gescheiden hadden. Om er zeker van te zijn dat de mens zorgen omtrent oneerlijk gedrag pas nadien kreeg, besloten onderzoekers eens te achterhalen hoe bonobo’s met oneerlijk gedrag omgingen. Ook deze aap deelde een voorouder met de mens.

Experiment
De onderzoekers verzamelden vijf bonobo’s en vijf chimpansees. De dieren zaten elk in een eigen hok dat grensde aan een ruimte waarin voedsel lag. Door aan een stukje papier te trekken kon de ene aap voedsel stelen van de andere aap. Ook kon de aap aan een touw trekken, waardoor het voedsel ietsje dichter bij de andere aap in de buurt kwam. De andere aap hoefde dan alleen maar nogmaals aan het touw te trekken om ervoor te zorgen dat beide apen het voedsel ook daadwerkelijk konden pakken (zie het plaatje hieronder).

Afbeelding: Biology Letters – doi: 10.1098/rsbl.2012.0519.

Uitkomsten
Een experiment kon meerdere uitkomsten hebben. Of de aap trok aan het papier en stal drie druiven van de ander, waardoor deze er acht had en de ander slechts twee. Als de aap niets deed, werden de druiven eerlijk verdeeld. De ander kon reageren door niet aan het touw te trekken, waardoor hijzelf (maar ook de ander) niet bij het eten kon komen. De aap kon de ander dus straffen, omdat hij uiteindelijk besloot of de ander erbij kon of niet.

WIST U DAT…

Stelen
Wanneer apen de gelegenheid kregen om van een ander te stelen, deden ze dat, zonder rekening te houden met het effect dat die actie op hun partner zou hebben. Die partner accepteerde op zijn beurt oneerlijk gedrag. Het maakte niet uit of de partner nu vijf of drie druiven kreeg, als hij of zij maar iets kreeg. Alleen wanneer de ander al het eten had gestolen en er niets meer voor de aap over was gebleven, trok deze niet aan het touw en zorgde er dus voor dat ook de ander niet kon eten. “Bonobo’s en chimpansees in deze studie waren allebei even ongevoelig voor ongelijkheid,” schrijven de onderzoekers in het blad Biology Letters. Ze concluderen dat de apen zich geen zorgen maken over oneerlijk gedrag of de effecten die hun keuzes op anderen hebben. En daarmee onderscheiden ze zich duidelijk van mensen en dan met name van kinderen die zich heel erg kunnen opwinden over oneerlijk gedrag.

Nader onderzoek met meer apen is hard nodig om vast te stellen of de conclusie van de onderzoekers klopt. De resultaten staan namelijk haaks op eerdere onderzoeken waaruit bleek dat bijvoorbeeld kapucijnapen die achtergesteld worden daar heel boos over kunnen worden. Onderzoekers lieten de apen een taak uitvoeren en vervolgens kregen de apen een grote of een kleine beloning. De apen die een kleine beloning kregen, voelden zich duidelijk op de teentjes getrapt. In sommige gevallen weigerden ze zelfs te eten en gooiden ze hun beloning naar het hoofd van de onderzoekers. Het is een heel interessante kwestie die uiteindelijk uitmondt in een lastige centrale vraag: kunnen dieren goed van kwaad onderscheiden? In dit artikel gaan we op zoek naar een antwoord op die vraag!

Bronmateriaal

"Theft in an ultimatum game: chimpanzees and bonobos are insensitive to unfairness" - Royalsocietypublishing.org
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Vex (cc via Flickr.com).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd