Een vaccin dat deze afweerreactie versterkt zou de verspreiding van malaria wellicht helemaal kunnen voorkomen.
Onderzoekers hebben een nieuwe afweerreactie in ons eigen lichaam tegen de malariaparasiet Plasmodium falciparum ontdekt. Wanneer rode bloedcellen geïnfecteerd zijn met de geslachtscellen van de malariaparasieten, kunnen deze door ons immuunsysteem herkend en daarnaast ook bestreden worden. “Dit is een ontdekking met potentie,” aldus auteur van de studie Teun Bousema van het Radboudumc.
Parasiet
De meest dodelijke vorm van malaria wordt veroorzaakt door de eencellige parasiet Plasmodium falciparum, die zijn hele leven lang afhankelijk is van muggen en mensen. Deze parasiet kan in de mens terechtkomen als hij of zij door een geïnfecteerde mug wordt gestoken. Als de ziekmakende parasiet het menselijk lichaam is binnengedrongen, ontwikkelt een deel van de parasiet zich in vijf fasen van een ongeslachtelijke cel tot volgroeide mannelijke en vrouwelijke geslachtscellen. Deze cellen kunnen vervolgens weer door muggen worden opgezogen, waarna de parasiet zich vermeerdert in de muggenmaag. De nakomelingen kunnen na een steek van de mug weer in een ander mens terechtkomen. Op deze manier wordt malaria overgedragen en worden veel verschillende mensen ziek.
Rode bloedcellen
Een deel van de ontwikkeling van de parasiet vindt plaats in rode bloedcellen in het beenmerg. En de onderzoekers ontdekten iets opvallends. Zo vonden ze eiwitten van de geslachtscellen van de malariaparasiet op de buitenkant van rode bloedcellen. Deze eiwitten worden herkend en aangepakt door ons immuunsysteem. Door deze afweerreactie wordt de ontwikkeling van geslachtscellen geremd (die vervolgens weer muggen kunnen infecteren). De ontwikkeling van malariaparasieten wordt als het ware onderbroken en voorkomt op deze manier dat het menselijk bloed besmettelijk wordt voor muggen.
Malaria is één van de dodelijkste infectieziekten wereldwijd. Jaarlijks krijgen zo’n 216 miljoen mensen malaria waarvan er 400.000 sterven. De laatste jaren neemt het aantal mensen die de ziekte oplopen toe, voornamelijk in Sub-Sahara Afrika en Zuid-Amerika. De efficiënte verspreiding van malaria via geslachtscellen wordt gezien als een van de grootste uitdagingen bij de bestrijding van malaria. Als er echter nieuwe manieren worden gevonden om die ontwikkeling te remmen, biedt dit hoop voor toekomst.
Vaccin
Op dit moment is het immuunsysteem nog niet sterk genoeg om de parasiet zelf op te ruimen en heeft dus wel een beetje hulp nodig. Een vaccin dat de afweerreactie versterkt zou kunnen helpen en misschien wel de verspreiding van malaria helemaal kunnen voorkomen. “Zulke innovatieve middelen zijn essentieel voor de voortzetting van de continue campagne om deze verschrikkelijke ziekte een halt toe te roepen,” zegt Bousema.
Onderzoekers zoeken al meer dan een eeuw naar een effectief vaccin tegen malaria. Echter is dat nog niet zo gemakkelijk. “Er bestaat geen individuele, magische oplossing voor malaria,” zegt ook Bousema. Echter ontwikkelden onderzoekers eerder al wel een vaccin dat tot wel tien weken tegen malaria beschermt.
