Mensen met slaapproblemen kunnen moeilijker nare ervaringen verwerken

Na een nachtje slapen zijn je zorgen van gister een stuk minder akelig. Tenzij je een onrustige slaper bent.

Iedereen maakt weleens wat vervelends mee. Vaak voel je je na een goede nachtrust alweer wat beter. Dat komt omdat je brein de vervelende herinnering tijdens je REM-slaap (voluit Rapid Eye Movement) letterlijk een ander plekje geeft. De volgende dag ben je daarom beter bestand tegen wat je gisteren nog zo van slag maakte. Maar dat werkt niet bij iedereen zo. Onderzoekers van het Nederlands Herseninstituut zijn erachter gekomen dat mensen met slaapproblemen nare ervaringen veel moeilijker kunnen verwerken. Zij nemen hun problemen dus mee naar de volgende dag.

Amygdala
Als je iets vervelends meemaakt wordt in ons brein het zogenoemde limbische circuit van hersencellen en verbindingen actief. Voorop staat de amygdala die je zou kunnen zien als de sirene van het brein. Om goed te functioneren moet die sirene alleen ook weer uitgezet worden. Een rustige REM-slaap – het deel van de slaap met de meest levendige dromen – blijkt hiervoor essentieel. “De activiteit van de amygdala tijdens een vervelende situatie is onderdeel van het “geheugenspoor” van deze specifieke situatie,” legt eerste auteur van de studie Rick Wassing aan Scientias.nl uit. “Tijdens de slaap wordt dit geheugenspoor spontaan weer actief, alsof het brein een samenvatting afspeelt van wat er tijdens de vervelende situatie is gebeurt.”

Verbindingen
In dit proces worden sommige verbindingen sterker gemaakt. Bovendien worden er nieuwe verbindingen gelegd. “De herinnering krijgt letterlijk een andere plek in het brein,” zegt Wassing. “Maar misschien nog wel belangrijker; tijdens de REM-slaap worden de verbindingen met de amygdala juist losgekoppeld. Dit stelt ons in staat om de herinnering aan de emotionele ervaring af te zonderen van de emotionele en fysieke reactie. Wanneer REM-slaap rusteloos is wordt het emotionele netwerk niet goed losgekoppeld.”

Insomnia

De beste therapie voor insomnia is op dit moment cognitieve gedragstherapie. “We weten dat deze therapie werkt – ook op de lange termijn – om subjectieve klachten weg te nemen,” zegt Wassing. “Maar niemand heeft nog onderzocht of deze therapie ook daadwerkelijk de onderliggende rusteloze REM-slaap aanpakt.” Op het Nederlands Herseninstituut in Amsterdam wordt op dit moment een onderzoek uitgevoerd om deze vraag te beantwoorden. Mensen kunnen zich aanmelden voor informatie over dit onderzoek op www.slaapregister.nl.

Slapeloosheid
Dit heeft verstrekkende gevolgen. “Mensen met insomnia (slapeloosheid, red.) worden vaak wakker uit hun slaap,” vertelt Wassing. “Soms voor (tientallen) minuten lang, maar veel vaker juist kortstondig zoals enkele seconden.” Hierbij word je niet helemaal ‘wakker’ maar zijn de hersenen wel heel actief. “We zien deze interrupties voornamelijk als hoogfrequente EEG activiteit tijdens de REM-slaap,” legt Wassing desgevraagd uit. “Maar dit is juist de cruciale periode van slaap; cruciaal om emotionele herinneringen te verwerken.” De bevindingen laten zien dat de ‘neuronale reorganisatie’ mislukt bij mensen die leiden aan slapeloosheid. “Het emotionele netwerk kan niet goed losgekoppeld worden van het geheugenspoor. Met andere woorden, de emotionele ervaring krijgt geen andere plek in het brein.”

Onrustige REM-slaap
Het betekent dat de hersencircuits bij mensen met een onrustige REM-slaap niet goed worden aangepast; de sirene van het brein staat zogezegd ook de volgende ochtend nog aan. “Dit onderzoek was bedoeld om de vinger op de zere plek te leggen,” zegt Wassing. “Waarom is de verstoorde slaap bij mensen met insomnia niet in staat om emoties te verwerken? We weten nu dat rusteloze REM-slaap het antwoord is.” De ontdekking kan van groot belang zijn voor ongeveer tweederde van alle mensen met een psychische stoornis. Rusteloze REM-slaap en een hyperactieve amygdala zijn namelijk dé kenmerken van posttraumatische stress-stoornis (PTSS), angststoornissen en depressie. Mensen met PTSS nemen hun traumatische ervaring mee naar de volgende dag, mensen met een angststoornis hun grootste vrees en mensen met een depressie hun wanhoop.

Het behandelen van de rusteloze REM slaap zou volgens de studie kunnen helpen om emoties een betere plek te geven in het brein. Maar ja, hoe doe je dat? “Dat is op dit moment dé hamvraag,” zegt ook Wassing. “We hopen in de toekomst een manier te vinden om REM-slaap rustig te krijgen en zodoende patiënten in staat te stellen om tijdens de nacht emotionele herinneringen te verwerken.”

Bronmateriaal

Interview met Rick Wassing

"REM slaap sust de sirene van het brein" - Nederlands Herseninstituut

Afbeelding bovenaan dit artikel: unsplash-logoAlexandra Gorn

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd