‘Mensen waren dol op Australische eieren zo groot als meloenen’

Ze kookten de eieren en droegen zo bij aan het verdwijnen van een zeker 2 meter hoge vogel: Genyornis newtoni. Dat suggereert nieuw onderzoek.

G. newtoni was een enorme vogel die niet kon vliegen en tienduizenden jaren geleden op Australië leefde. Het is daarmee één van de inmiddels uitgestorven Australische megafauna. Over die megafauna is de laatste jaren veel te doen geweest. Want waarom zijn deze gigantische organismen (zie kader) er vandaag de dag niet meer? Wetenschappers hebben verschillende verklaringen geopperd. Klimaatverandering, de jagende mens of een combinatie van die twee.

Megafauna

Ooit waren in Australië 500 kilo zware kangoeroes, 7,5 meter lange hagedissen en schildpadden zo groot als een auto te vinden. Meer dan 85 procent van de zoogdieren, vogels en reptielen zwaarder dan 50 kilo verdween echter kort nadat mensen in Australië arriveerden.

De mens
In een nieuw onderzoek storten wetenschappers zich opnieuw op die vraag. Ze richten zich echter specifiek op één groot, inmiddels uitgestorven organisme: G. newtoni. En het onderzoek levert duidelijke conclusies op, zo vertelt onderzoeker Gifford Miller. “We zien dit als het eerste en enige overtuigende bewijs dat mensen direct joegen op inmiddels uitgestorven Australische megafauna.”

Verbrande eierschalen
Miller en zijn collega’s bestudeerden onder meer verbrande eierschalen van G. newtoni die op 200 plekken in Australië zijn teruggevonden. Dateringen wijzen erop dat de eierschalen zeker 47.000 jaar oud zijn. Veel van de verbrande fragmenten lagen bovendien heel dicht bij elkaar, in een gebied niet groter dan 3 meter. Wat daarnaast opvalt, is dat de fragmenten aan sterk uiteenlopende temperaturen. Dat wijst erop dat ze niet in een natuurbrand, maar in een door mensen gemaakt vuurtje zijn verbrand. “Mensen verzamelden de eieren, kookten ze boven vuren en lieten de eierschalen rond die vuren slingeren,” stelt Miller.

G. newtoni wordt weggejaagd door een gigantische hagedis. Afbeelding: Peter Trusler / Monash University.
G. newtoni wordt weggejaagd door een gigantische hagedis. Afbeelding: Peter Trusler / Monash University.

Voortplanting
Hoewel de mensen waarschijnlijk een heel maal hadden aan de eieren van G. newtoni – de eieren waren zo groot als meloenen – vonden de eieren toch gretig aftrek. Zo gretig zelfs dat het voortplantingssucces van G. newtoni er ernstig door werd aangetast, zo stellen de onderzoekers.

Klimaatverandering
Het idee dat klimaatverandering de Australische megafauna fataal werd, vegen de onderzoekers van tafel. Australië werd tussen 60.000 en 40.000 jaar geleden wel een stuk droger, maar die klimaatverandering werd voorafgegaan door heftigere klimaatveranderingen in het Pleistoceen. En die klimaatveranderingen wisten de megafauna wel te overleven.

De mate waarin verschillende (delen van de) fragmenten verbrand zijn, loopt sterk uiteen. Het suggereert dat deze eierschalen niet verbrand zijn tijdens natuurbranden, maar boven door mensen gemaakte warmtebronnen. Afbeelding: University of Colorado Boulder.
De mate waarin verschillende (delen van de) fragmenten verbrand zijn, loopt sterk uiteen. Het suggereert dat deze eierschalen niet verbrand zijn tijdens natuurbranden, maar boven door mensen gemaakte warmtebronnen. Afbeelding: University of Colorado Boulder.

Onduidelijk is wanneer mensen voor het eerst voet zetten op Australische bodem. Maar zo’n 47.000 jaar geleden waren mensen op vrijwel het gehele continent te vinden. Overtuigend bewijs dat deze mensen de Australische megafauna lieten verdwijnen, was er lang niet. Dat komt onder meer doordat fossiele resten van de megafauna niet zo goed bewaard zijn gebleven in de Australische aarde.

Bronmateriaal

"Ancient extinction of giant Australian bird points to humans -" - University of Colorado Boulder
De afbeelding bovenaan dit artikel is gemaakt door Peter Trusler / Monash University.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd