De meeste insecten zetten drie pootjes op de grond en slingeren de overige drie vooruit. Zo schrijden ze voort. Maar in Afrika is een kevertje dat het anders is gaan aanpakken en galopperend door het leven gaat. Onderzoekers denken nu te weten waarom.
Zuid-Afrika telt maar liefst 800 soorten mestkevers. De meeste soorten kunnen vliegen. En dat is logisch, legt onderzoeker Marcus Byrne uit. Mestkevers verzamelen namelijk mest. En die mest blijft maar een paar dagen goed en kevers weten nooit waar ze die mest aan gaan treffen. Dus soms moeten flinke afstanden worden afgelegd. “Daarom is Pachysoma endrodyi zo vreemd. Waarom zou iemand die vaardigheid opgeven?” En toch vliegt deze kever niet meer.
Galopperen
En dat is niet de enige radicale verandering die de kever heeft doorgemaakt. Ook de wijze waarop deze zich over de grond verplaatst, is heel anders dan die van andere insecten. “Deze soort Pachysoma grijpt stukjes mest en galoppeert ermee weg. Dat is echt heel vreemd. De meeste insecten planten drie pootjes in de vorm van een driehoek in het zand, terwijl ze de andere drie pootjes vooruit slingeren. Dat is een ongelofelijk stabiele manier van voortbewegen, omdat je altijd drie pootjes op de grond hebt staan. Dat een insect die manier van voortbewegen laat varen en de poten in groepjes van twee beweegt, alsof ‘ie galoppeert, is heel radicaal. De grote vraag is: waarom doen ze dat?”
Stappen tellen
Byrne en zijn collega’s denken dat nu te weten. Het heeft alles te maken met de ietwat afwijkende levensstijl van de kever. De meeste mestkevers rennen op een mesthoop af, halen er mest af, rollen die heel snel weg van de mesthoop (en de concurrenten die zich daar verzameld hebben) en keren er nooit meer terug. Maar P. endrodyi pakt het anders aan. De kever verzamelt mest, brengt het naar een nest en vertrekt weer om meer mest te verzamelen en naar het nest te brengen. De onderzoekers vermoeden dat het galopperen de mestkever in staat stelt om de afstand tussen het nest en de mest beter in te schatten. Uit eerder onderzoek is al gebleken dat mieren hun stappen tellen om de weg terug naar huis te kunnen vinden en bijen gebruiken het optisch stroomveld (datgene wat op het netvlies waargenomen wordt als de bij beweegt) om in te schatten hoever ze gereisd hebben. De onderzoekers denken dat P. endrodyi beide methodes gebruikt. “De afgemeten stappen tijdens het galopperen geeft de kever mogelijk een betere idee van de afstand die deze tussen het nest en het voedsel heeft afgelegd. Wanneer de kever galoppeert, slipt deze minder weg in het zand.” Byrne wijst er daarnaast op dat de kever vier ogen heeft. “Mestkevers hebben twee ogen aan elke kant van het hoofd, eentje boven en eentje beneden waarmee ze naar de grond kijken.” Het oog waarmee de kever naar de grond kijkt zou het optisch stroomveld analyseren om een beeld te krijgen van de afgelegde afstand.
En daarmee is mogelijk verklaard waarom de kever galoppeert. Maar waarom vliegt ‘ie nu niet meer? De onderzoekers denken dat de kever die vaardigheid heeft laten varen om minder vocht te verliezen. “We denken dat ze hun dekschilden gesloten hebben om een soort kamer te creëren waarin vocht bewaard wordt.”
