Microplastics blijken ook door de wind te worden getransporteerd

De piepkleine deeltjes plastic kunnen dagenlang in de lucht zweven om zich vervolgens in afgelegen delen van de oceaan te settelen.

Het eens zo revolutionaire plastic is onderhand uitgegroeid tot een groot probleem. In het milieu, in dieren en ja, ook in onszelf zijn microplastics te vinden. Wetenschappers proberen dan ook al enige tijd meer grip op de zaak te krijgen. Want waar komt het allemaal precies terecht en wat zijn de gevolgen van al dit rondslingerende plastic? In een nieuwe studie komen onderzoekers wederom tot een verontrustende ontdekking. Want microplastics blijken meegevoerd op de deining van de wind verafgelegen delen van de oceaan te bereiken, om hier vervolgens nóg schadelijker dan eerst, neer te strijken.

Atmosfeer
Microplastics vormen een ernstig ecologisch probleem. Dat komt omdat grotere stukken plastic in steeds kleinere stukjes uiteenvallen (zie kader). Maar omdat de natuur plastic amper afbreekt, verdwijnen ze in principe niet. In een nieuwe studie besloten onderzoekers te bestuderen in hoeverre microplastics in staat zijn om ook de atmosfeer boven afgelegen delen van de oceaan te vervuilen. Aan boord van een onderzoeksschip verzamelde het team monsters van de lucht op verschillende delen boven de Noord-Atlantische Oceaan. Vervolgens bestudeerden ze hoeveel microplastics er in de monsters verstopt zaten.

Meer over microplastics
Microplastics zijn kleine (vaak microscopische) stukjes plastic, die niet groter zijn dan 5 millimeter. Ze ontstaan doordat ze opzettelijk in die maat worden geproduceerd, of wanneer grotere stukken plastic afgebroken worden in steeds kleinere stukjes. Dit gebeurt door bijvoorbeeld UV-stralen van de zon of golven die ervoor zorgen dat het plastic-afval slijpt tegen stenen, tegen de zeebodem of tegen ander vuil. Deze deeltjes komen vervolgens in het milieu terecht, doordringen rivieren en oceanen en zelfs de lucht die wij inademen. Microplastics vormen een wereldwijde bedreiging voor het milieu, met schadelijke gevolgen voor de gezondheid van dieren, mensen en ecosystemen. Ze absorberen namelijk verontreinigende stoffen terwijl ze door het water glijden. Vervolgens geven ze deze gevaarlijke stoffen af als ze door dieren worden opgegeten. Hierdoor hopen ze zich op in de voedselketen. Uit experimenten is bovendien gebleken dat microplastics gedragsveranderingen teweegbrengen bij vissen nadat ze de hersenen zijn binnengedrongen.

Het identificeren en het kwantificeren van de microplastics in de monsters was verre van makkelijk. De deeltjes bleken namelijk moeilijk met een microscoop te onderscheiden te zijn. Om precies te begrijpen hoeveel plastic er in de atmosfeer terechtkomt, voerde het team dan ook opvolgende metingen uit om de chemische samenstelling en grootte te bepalen. En hieruit rolde enkele opmerkelijke bevindingen. Zo ontdekten de onderzoekers in hun monsters hoge concentraties van veelvoorkomende plasticsoorten – zoals polystyreen, polyethyleen, polypropyleen en meer. Vervolgens berekenden de onderzoekers de vorm en massa van de microplastic-deeltjes, samen met de gemiddelde windrichtingen en snelheden boven de oceaan. En hieruit blijkt dat de onderzochte microplastics hoogstwaarschijnlijk ooit plastic zakken en ander afval vormden die nabij de kust waren weggegooid, alvorens ze honderden kilometers verderop in de oceaan terecht waren gekomen.

Wind
Vervolgens bestudeerden de onderzoekers het zeewater op dezelfde plek waar ze monsters van de lucht hadden genomen. En het team trof in de monsters dezelfde soorten plastic als in de aerosolen aan. Dit bevestigt het idee dat microplastics de atmosfeer binnendringen wanneer ze door de wind worden opgepikt en op de deining worden meegevoerd naar afgelegen gebieden. Ook naar delen die op het eerste gezicht onaangetast lijken. “Een handjevol studies heeft microplastics gevonden in de atmosfeer vlak boven het water nabij de kustlijn,” zegt onderzoeker Miri Trainic. “Maar we waren verrast om de enorme hoeveelheden boven ogenschijnlijk ongerept water te vinden.”

Schadelijk
Uit de analyse blijkt dat de minuscule kleine stukjes plastic uren of zelfs dagen in de lucht kunnen blijven hangen. Hierdoor kunnen ze zich over grote afstanden verspreiden, waardoor de kans dat ze de oceaan vervuilen, zich ophopen in de voedselketen of de menselijke gezondheid aantasten, toe. Bovendien blijkt uit de studie dat wanneer microplastics – nadat ze op de wind zijn meegevoerd – in de oceaan belanden, ze nog schadelijker zijn dan voorheen. “Zodra microplastics zich in de atmosfeer bevinden, drogen ze uit en worden ze blootgesteld aan UV-licht,” legt Trainic uit. “Wanneer de deeltjes vervolgens in de oceaan vallen, zijn ze dus waarschijnlijk voor menig zeedier nog schadelijker of giftiger dan eerst.” Maar dat is nog niet eens het enige. “Op de kunststoffen kunnen ook allerlei bacteriën groeien,” merkt onderzoeker Assaf Vardi op. “Wanneer de microplastics door de lucht vliegen, vormen ze dus een gratis ritje voor sommige soorten bacteriën, waaronder pathogene bacteriën die schadelijk kunnen zijn voor zeeleven en mensen.”

Grootte
Volgens de onderzoekers herbergen de oceaan en de atmosfeer waarschijnlijk meer microplastics dan de metingen lieten zien. “Dat komt omdat onze apparatuur niet in staat is om deeltjes kleiner dan een paar micrometer te detecteren,” aldus Trainic. “Naast het plastic dat in nog kleinere stukjes wordt afgebroken, bestaan er ook nanodeeltjes die aan bijvoorbeeld cosmetica worden toegevoegd en die gemakkelijk in de oceaan terecht kunnen komen.” De grootte van microplastics doet er overigens erg toe, niet alleen omdat kleinere deeltjes langer in de lucht kunnen blijven hangen. Wanneer ze op het wateroppervlak landen, is tevens de kans groter dat ze door kleine zeediertjes worden opgegeten, die deze stukjes plastic natuurlijk niet kunnen verteren. Al deze minuscule stukjes plastic hebben dus de potentie om allerlei mariene organismen te schaden of zich een weg omhoog in de voedselketen te banen. Uiteindelijk kunnen ze op dezelfde manier in ons eigen lichaam terechtkomen, bijvoorbeeld wanneer we vis eten.

Al met al laten de bevindingen wederom onomstotelijk zien hoe gevaarlijk al die kleine stukjes plastic zijn die ondertussen in alle hoeken en gaten van onze planeet doordringen.“Last but not least,” zegt onderzoeker Ilan Koren, “zoals alle aerosolen worden ook microplastics onderdeel van de grotere planetaire cycli, zoals de koolstof- en zuurstofcyclus. Dat komt omdat ze in wisselwerking staan met andere delen van de atmosfeer.” Ook waarschuwen de onderzoekers dat er mogelijk in de toekomst nog meer microplastics door de wind vervoerd zullen worden, zelfs als er geen nieuw plastic in oceanen of rivieren terechtkomt. “Omdat microplastics zowel licht van gewicht zijn als een lange levensduur hebben, zullen we meer microplastics in de lucht aantreffen naarmate het plastic, dat onze oceanen momenteel al vervuilt, uiteenvalt,” besluit Koren.

Bronmateriaal

"Plastic is Blowing in the Wind" - Weizmann Institute of Science

Afbeelding bovenaan dit artikel: Michal Jarmoluk via Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd