Wetenschappers hebben ontdekt dat de mier superkoloniën vormt die een gebied van wel 38 kilometer(!) groot kunnen beslaan.
De onderzoekers bestudeerden de biodiversiteit in de oude, rond kerken gesitueerde bossen in Ethiopië. En daar stuitten ze op de mierensoort Lepisiota canescens. Tot hun grote verbazing ontdekten ze dat deze mierensoort in staat lijkt te zijn om zogenoemde superkoloniën te vormen. Het is bijzonder: tot op heden zijn er namelijk slechts twintig mierensoorten bekend die superkoloniën kunnen vormen.
Superkolonie
Normaal gesproken maken mieren één nest met daarin één koningin en soms wel miljoenen mieren. Maar er zijn ook enkele mierensoorten die superkoloniën vormen. Deze superkoloniën bestaan uit meerdere nesten en kunnen een gebied beslaan dat wel duizenden kilometers groot is. Onderzoekers spreken van een ‘superkolonie’ wanneer deze zijn leefgebied moeiteloos uitbreidt.
L. canescens voldoet zeker aan dat criterium, zo schrijven de onderzoekers in het blad Insectes Sociaux. De mierensoort komt van oorsprong voor in de bossen die de orthodoxe kerken in Ethiopië omringen. Sommige van deze bossen – die soms wel 400 hectare groot zijn – zijn meer dan 1500 jaar oud. Het zijn een soort ‘oases’ die omringd worden door braakliggend land en akkers. Hoewel L. canescens dus van oorsprong in deze bossen leeft, is deze momenteel bezig aan een opmars die de mieren ook voorbij de grenzen van hun bossen voert. Zo zijn ze momenteel te vinden in akkers en langs recent aangelegde wegen.
Wereldwijde invasie
En dat is nog maar het begin, denkt onderzoeker Magdalena Sorger. “De soort die we in Ethiopië aantroffen, heeft het zeker in zich om wereldwijd een invasieve soort te worden. Invasieve soorten reizen vaak met mensen, dus naarmate het toerisme en de handel in dit deel van Ethiopië toeneemt, groeit ook de kans dat de mieren meeliften in plantenmateriaal of misschien zelfs in de bagage van toeristen. Er is maar één zwangere koningin nodig. Dat is hoe het met de vuurmieren begon.” Met dat laatste verwijst ze naar de mieren die aan het begin van de vorige eeuw vanuit Zuid-Amerika het zuidelijke deel van de VS binnendrong en daar nog altijd een plaag vormen.
Inheems
De onderzoekers hebben inmiddels meerdere superkoloniën van L. canescens gevonden. De grootste beslaat een gebied van maar liefst 38 kilometer. Daarmee is het zeker niet de grootste superkolonie: enkele jaren geleden stuitten onderzoeker in Zuid-Europa op een superkolonie die zeker 6000 kilometer besloeg. Deze superkolonie bestond echter uit een invasieve soort: Argentijnse mieren. De kolonie die onderzoekers nu in Ethiopië hebben aangetroffen, is de grootste inheemse superkolonie die ooit is ontdekt.
Het lijkt echter een kwestie van tijd voordat L. canescens ook als invasieve soort door het leven gaat. Mochten de mieren inderdaad die ambitie koesteren, dan kan het onderzoek van Sorger en collega’s zeer waardevol blijken. “Het is goed om te beschrijven wat een soort in zijn inheemse leefgebied doet,” stelt Sorger. “Slechts zelden weten we iets over de biologie van een soort vóórdat deze een invasieve soort wordt.”
