Onderzoeker stelt dat Juan Perón de controversiële hersenoperatie liet uitvoeren om Evita het zwijgen op te leggen.
De heftige hersenoperatie die Evita kort voor haar dood onderging en waarbij de verbindingen tussen de prefrontale cortex en de rest van het brein grotendeels worden doorgesneden, komt met dit onderzoek in een heel ander daglicht te staan. “Wij hebben voldoende bewijs gevonden om te kunnen bevestigen dat de lobotomie die door dr. James L. Poppen werd uitgevoerd, plaatsvond om haar gedrag en persoonlijkheid aan te passen.”
Gedrag
Dat Evita Perón deze hersenoperatie kort voor haar dood onderging, was al enige tijd bekend. Maar lang dachten we dat de hersenoperatie werd uitgevoerd om de pijn die ze door toedoen van baarmoederhalskanker ondervond te bestrijden. Maar dat is niet het hele verhaal, zo stelt Nijensohn. Volgens hem werd de zeer controversiële hersenoperatie uitgevoerd om het gedrag en de persoonlijkheid van Perón te veranderen. En dat allemaal in opdracht van haar man: Juan Perón die zich van alle kanten bedreigd voelde en een burgeroorlog wilde afwenden.
Evita Perón was getrouwd met Juan Perón, de leider van de Peronistische Partij en president van Argentinië. Niet alleen Juan was politiek actief; Evita was dat ook. Zo droeg ze er bijvoorbeeld aan bij dat vrouwen stemrecht kregen en richtte ze een politieke partij speciaal voor vrouwen op. Vanzelfsprekend had Evita een hoop vrienden, maar ook een hoop vijanden. En zelfs haar eigen man bekeek haar met argusogen. “Perón maakte zich zorgen over haar loyale volgers en hield deze in de gaten. Hij was ook bang voor zijn voormalige klasgenoten, collega’s en vrienden in het leger die sterk tegen Evita’s rol in de regering waren.”
Baarmoederhalskanker
Juan Perón zit duidelijk tussen twee vuren in. Hij kan die vuren echter redelijk managen. Tot 1951. In september van dat jaar wordt duidelijk dat Evita aan baarmoederhalskanker lijdt. Het maakt Evita – wellicht aangemoedigd door de angst en pijn waar ze mee te maken krijgt – feller richting haar vijanden. In haar laatste publieke toespraak noemde zij ze “vijanden van de mensen” die “ongevoelig” waren en “net zo koud waren als padden en slangen”. Dergelijke felle bewoordingen moeten Juan Perón zorgen hebben gebaard, omdat zijn land en regering reeds verdeeld waren: zijn eigen partij kende een linkse en rechtse vleugel die elkaar regelmatig in de haren vlogen. En naast de Peronisten, waren er ook anti-Peronisten. De scheurtjes die op dat moment reeds in het land en Peróns regering zichtbaar zijn, zouden door toedoen van Evita’s felle bewoordingen wel eens uit kunnen groeien tot heuse breuken en aanleiding kunnen geven tot een burgeroorlog. Zeker aangezien het niet bij felle bewoordingen blijft. Vanaf haar ziekbed bestelt Evita in 1951 5000 automatische pistolen en 1500 machinegeweren om onder meer de mensen van de vakbonden mee te bewapenen. “Dit deed ze zonder dat haar man daarvan wist,” stelt Nijensohn. “Het neigt naar geweld tegen een ieder die zij als een vijand zag.” De aankoop van Evita komt op een gegeven moment ook haar man ter ore. “Hij verborg zijn onvrede niet en na Evita’s dood liet hij de wapens in een militair arsenaal plaatsen.”
Lobotomie
Maar volgens Nijensohn greep Perón ook tijdens Evita’s leven al in. En wel door een lobotomie te laten uitvoeren. “De operatie was bedoeld om Evita te kalmeren en zo een bloedige burgeroorlog in Argentinië te voorkomen.”
Vertrouweling
Waar baseert Nijensohn zich op? Allereerst sprak hij met Manena Riqelme, een vertrouwelinge van dokter James Poppen, de chirurg die de lobotomie uitvoerde. Zij vertelde dat Evita in 1952 een lobotomie onderging en dat Poppen deze uitvoerde. Voorafgaand aan de operatie ‘oefende’ hij de ingreep – op verzoek van Juan Perón – op zes gevangenen uit Buenos Aires. Riquelme vertelde Nijensohn bovendien dat de lobotomie plaatsvond zonder Evita’s toestemming en dat Poppen er later spijt van had dat hij aan de operatie had meegewerkt. Verder wijst Nijensohn erop dat Poppen een Amerikaan was en dat deze hersenoperatie in Amerika veelvuldig werd uitgevoerd en bekend stond als een operatie die bijvoorbeeld psychiatrische patiënten kon kalmeren. Ook werd de operatie in de VS vaak uitgevoerd om gevangenen van hun gewelddadige gedrag te ontdoen.
Of het werkelijk de bedoeling van Juan Perón was om zijn vrouw te kalmeren, zullen we – ondanks dat Nijensohn ervan overtuigd is – wellicht nooit met zekerheid kunnen stellen. Wat we wel zeker weten is dat de lobotomie er uiteindelijk aan bijdroeg dat Evita zweeg. Na de ingreep stopte ze met eten en in de zomer van 1952 stierf ze.
