Het meer bevindt zich op de zuidpool en zou 20 kilometer breed en tot wel 1,5 kilometer diep zijn.
Onderzoekers kwamen het meer op het spoor toen ze de ijskap op de Martiaanse zuidpool met behulp van een radarsysteem aan boord van de Mars Express onder de loep namen. De metingen suggereren dat het waterreservoir ongeveer 20 kilometer breed is en tot 1,5 kilometer diep. Of het ondergrondse water ook echt een meer vormt, is in dit stadium niet met zekerheid te zeggen. Het zou bijvoorbeeld ook om een op water gebaseerde modderlaag kunnen gaan.
Koud
De temperaturen onder de ijskap op de Martiaanse zuidpool zouden heel laag liggen: rond de -68 graden Celsius. Dat het water in het vermeende meer toch vloeibaar blijft, zou te danken zijn aan zout – afkomstig uit Martiaans gesteente – dat in het water is opgelost. Ook de enorme druk die de ijskap op het ondergrondse waterreservoir uitoefent, zou een steentje bijdragen.
Primeur
“Dit resultaat is absoluut geweldig,” aldus Jonti Horner, onderzoeker aan de Universiteit van Southern Queensland en niet betrokken bij dit onderzoek. “En het is iets wat ieders wildste verwachtingen te boven gaat. Voor het eerst weten we dat er een permanent aanwezig reservoir van vloeibaar water op Mars te vinden is.”
Leven?
Natuurlijk roept de ontdekking van zo’n grote hoeveelheid vloeibaar water op Mars direct de vraag op of hier dan misschien leven aanwezig kan zijn. “Het oppervlak van Mars is een ongastvrije plek,” stelt astrobioloog Brendan Burns, eveneens niet betrokken bij het onderzoek naar het op de zuidpool gelegen waterreservoir. “Met een gemiddelde temperatuur van -60 graden Celsius en een atmosfeer die zo’n 100 keer dunner is dan die van de aarde is het onwaarschijnlijk dat er vloeibaar water te vinden is aan het oppervlak. En aangezien leven – zoals wij dat kennen – water nodig heeft, is het heel onwaarschijnlijk dat leven aan het oppervlak stand kan houden. Maar de recente ontdekking (…) biedt intrigerend bewijs voor het bestaan van vloeibaar water onder het ijs op de zuidpool van Mars. Hoewel het oppervlak van Mars ongastvrij is, is er de fascinerende mogelijkheid dat microbieel leven kan overleven en gedijen in subglaciale Martiaanse wateren.” Ook in die diep onder het ijs gelegen wateren is het leven natuurlijk niet gemakkelijk, maar onderzoek op aarde heeft uitgewezen dat sommige stugge levensvormen zich er toch weten te redden. Waarom zou dat op Mars anders zijn? En toch is enige voorzichtigheid op zijn plaats, denkt professor Fred Watson. “De concentratie zout die nodig is om het water (onder de Martiaanse ijskap, red.) vloeibaar te houden, kan weleens fataal zijn voor al het microbiële leven dat lijkt op dat wat we aarde vinden.”
Overgang
Het is dus zeker niet vanzelfsprekend dat we in dit meer leven aan gaan treffen. Tegelijkertijd zijn er wel scenario’s te bedenken die resulteren in de aanwezigheid van microben in een Martiaans subglaciaal meer. Talloze onderzoeken hebben aangetoond dat Mars in het verleden nat en warm en mogelijk leefbaar was. De overgang naar de situatie zoals we die nu kennen – Mars is vandaag de dag droog en koud – zou heel geleidelijk zijn gegaan. Het betekent dat eventuele levensvormen die in de natte en warme periode op Mars leefden, de tijd hadden om zich aan te passen en van nieuwe niches – zoals een subglaciaal meer – hun thuis te maken.
De komende tijd zal er ongetwijfeld veel vervolgonderzoek naar het vermeende meer worden gedaan. Zo zal duidelijk moeten worden waar we nu precies mee te maken hebben: een modderlaag of een subglaciaal meer? Ook zal moeten blijken hoe aantrekkelijk het water is voor leven. Bovendien zal men ongetwijfeld de jacht openen op andere ondergrondse waterreservoirs op Mars. Dergelijke waterreservoirs kunnen niet alleen interessant zijn in de zoektocht naar buitenaards leven, maar ook van cruciaal belang blijken tegen de tijd dat mensen zich op Mars gaan vestigen.
