Mogelijk zwaartekrachtsgolven van botsend zwart gat en neutronenster ontdekt

Het zou een primeur zijn!

Na meer dan een half jaar te hebben stilgelegen, zijn de zwaartekrachtsgolfdetectoren begin april weer aan het werk gegaan. En al heel snel hadden ze beet. Dat hebben onderzoekers vanmiddag bekend gemaakt. De detectoren namen op 25 april zwaartekrachtsgolven waar die het resultaat lijken te zijn van een botsing tussen twee neutronensterren. En een dag later spotten ze zwaartekrachtsgolven die mogelijk afkomstig zijn van een botsing tussen een zwart gat en een neutronenster. Het laatste zou een primeur zijn.

Fluisteren
“We zijn met name hele nieuwsgierig naar het kandidaat-signaal van 26 april,” zo stelt professor Patrick Brady. “Helaas is het signaal vrij zwak. Het is vergelijkbaar met luisteren naar iemand die een woordje fluistert in een druk café; het kan lastig zijn om het te verstaan of er zelfs maar zeker van te zijn dat de persoon daadwerkelijk fluisterde. Het zal enige tijd duren voor we een conclusie hebben bereikt omtrent dit kandidaat-signaal.”

Zwaartekrachtsgolven: hoe zit het ook alweer?
Zwaartekrachtsgolven zijn rimpelingen in de ruimtetijd die ontstaan wanneer twee zware objecten zeer dicht om elkaar heen draaien of fuseren. Einstein voorspelde het bestaan van zwaartekrachtsgolven al aan het begin van de twintigste eeuw. Maar pas in 2015 slaagden onderzoekers erin om ze daadwerkelijk te detecteren. In dat jaar werden zwaartekrachtsgolven gedetecteerd die het resultaat waren van twee samensmeltende zwarte gaten. In de loop van 2016 en 2017 wordt nog enkele malen een verstoring in het zwaartekrachtsveld gedetecteerd die het gevolg is van fuserende zwarte gaten. Eind oktober 2017 spotten onderzoekers echter zwaartekrachtsgolven die ontstaan zijn door het fuseren van twee neutronensterren. Omdat deze sterren – in tegenstelling tot zwarte gaten – licht afgeven, konden onderzoekers de bron van de zwaartekrachtsgolven voor het eerst exact lokaliseren en in detail met telescopen observeren.

Afstand
De vermeende botsing tussen een zwart gat en een neutronenster zou op een slordige 1,2 miljard lichtjaar afstand hebben plaatsgevonden. De botsing tussen twee neutronensterren die op 25 april aan de hand van zwaartekrachtsgolven werd gedetecteerd, vond plaats op zo’n 500 miljoen lichtjaar afstand van de aarde.

Nog meer zwaartekrachtsgolven
In aanvulling op de signalen van 25 en 26 april hebben de detectoren in dezelfde maand ook driemaal zwaartekrachtsgolven opgevangen die afkomstig lijken te zijn van een botsing tussen twee zwarte gaten. Als al deze kandidaat-signalen standhouden, zou het betekenen dat er sinds de eerste detectie van zwaartekrachtsgolven in 2015 nu dertien keer zwaartekrachtsgolven afkomstig van botsende zwarte gaten, twee keer zwaartekrachtsgolven afkomstig van botsende neutronenesterren en één keer zwaartekrachtsgolven afkomstig van een botsing tussen een zwart gat en een neutronenster, zijn ontdekt.

Dat er in zo’n korte tijd zoveel zwaartekrachtsgolven zijn gedetecteerd, lag in de lijn der verwachtingen. Door de upgrades die de detectoren ondergingen, zijn ze veel gevoeliger geworden. Onderzoekers gaven eerder aan te verwachten dat er mogelijk zelfs wekelijks zwaartekrachtsgolven afkomstig van botsende zwarte gaten zouden worden gedetecteerd. En ook verwachtte men nieuwe verschijnselen, zoals een botsing tussen een zwart gat en neutronenster, te kunnen detecteren. Of dat laatste in de eerste maand na de upgrade al gelukt is? De komende maanden zullen onderzoekers het signaal uitgebreid bestuderen. Ondertussen blijven de detectoren gewoon jagen op nieuwe zwaartekrachtsgolven.

Bronmateriaal

"LIGO and Virgo Detect Neutron Star Smash-Ups" - LIGO
Afbeelding bovenaan dit artikel: National Science Foundation / LIGO / Sonoma State University / A. Simonnet

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd