Voor het eerst zijn onderzoekers erin geslaagd om de levensduur van een organisme significant te verlengen zonder aan genen te knutselen.
Dat is te lezen in het blad Nature Communications. Het wetenschappelijke paper vertelt het verhaal van muizen waarvan alle cellen met extreem lange telomeren (zie kader) zijn uitgerust, waardoor de muizen niet alleen extreem lang leven, maar ook veel gezonder oud worden.
Eerdere studies
Het nieuwe onderzoek borduurt voort op een studie die in 2009 is verschenen, zo legt onderzoeker Maria Blasco aan Scientias.nl uit. “Eerder ontdekten we dat de celdeling van pluripotente cellen (dit zijn cellen die nog tot elk type cel dat in een lichaam te vinden is, uit kunnen groeien, red.) in vitro resulteert in telomeren die langer zijn dan de telomeren die een soort van nature heeft.” De grote vraag die vervolgens opkwam, was: is het mogelijk om embryonale cellen met deze extreem lange telomeren uit te laten groeien tot gezonde muizen? Een paar jaar geleden konden Blasco en collega’s die vraag al bevestigend beantwoorden: ze lieten embryonale cellen met extreem lange telomeren succesvol uitgroeien tot muizen. Deze dieren waren echter zogenoemde chimeren: slechts een deel van hun cellen – tussen de 30 en 70 procent – was afkomstig van embryonale cellen met extreem lange telomeren. En zo bleef onduidelijk of hun goede gezondheid nu echt te wijten was aan de verlenging van telomeren in een deel van hun cellen. In het nieuwste onderzoek zijn Blasco en collega’s daarom nog een stap verder gegaan. “In deze studie hebben we pluripotente cellen met aanzienlijk langere telomeren dan normaal gebruikt om muizen te genereren wier cellen voor 100% voortkomen uit deze pluripotente cellen met extreem lange telomeren en die geboren worden met telomeren die langer zijn dan normaal.”
Langer, gezonder leven
Het nieuwe onderzoek wijst er sterk op dat de goede gezondheid en langere levensduur die we bij muizen met langere telomeren zien, ook daadwerkelijk aan die telomeren te wijten is. De muizen wier cellen voor 100% voortkomen uit de pluripotente cellen met extreem lange telomeren, leefden maar liefst 13 procent langer dan normaal. Daarnaast kwam kanker onder de muizen met langere telomeren aanzienlijk minder vaak voor. En dat is nog niet alles. “Een ander belangrijk feit is dat ze magerder zijn, omdat ze minder vet verzamelen. Ook op het gebied van de stofwisseling verouderen ze minder snel, zo is hun cholesterol lager (…), ook de beschadigingen aan het DNA die naarmate de muizen ouder worden, ontstaan, zijn beperkter en hun mitochondriën – nog zo’n achilleshiel als het gaat over ouderdom – functioneren beter,” zo schrijven de onderzoekers. Kortom: “Deze nieuwe resultaten laten zien dat langere telomeren dan normaal niet schadelijk zijn, maar juist het tegenovergestelde: ze hebben voordelige effecten, zoals een langere levensduur, een vertraagde veroudering van de stofwisselingsprocessen en minder kanker.”
Lange telomeren zijn iets goeds
Het zijn belangrijke onderzoeksresultaten, zo vertelt Blasco aan Scientias.nl. “We hebben deze muizen gebruikt om een antwoord te vinden op een vraag die volgens mij heel belangrijk is, namelijk: is het hebben van telomeren die langer zijn dan normaal nu goed of slecht? Onze studie laat duidelijk zien dat het hebben van lange telomeren iets goeds is. Heel concreet tonen we aan dat deze langere telomeren niet leiden tot meer kanker, maar dat de kans op kanker juist afneemt onder muizen met lange telomeren en dat komt doordat zij langzamer verouderen en de kans op kanker toeneemt naarmate een organisme ouder wordt.”
Geen genetische manipulatie
Wat minstens zo interessant is, is dat Blasco en collega’s aantonen dat de levensduur verlengd kan worden zonder genetische manipulatie. “Het verlengen van de periode waarin embryonale cellen pluripotent zijn, is genoeg om muizen te genereren die langere telomeren hebben, beschermd zijn tegen kanker en obesitas en langer leven,” zo schrijven de onderzoekers in hun paper. “De resultaten onderschrijven het idee dat we als het gaat om het bepalen van de levensduur niet alleen naar de genen moeten kijken,” aldus Blasco. “Er is ruimte om de levensduur te verlengen, zonder dat we daarvoor genen hoeven te veranderen.”
Het kan nog wel even duren voor ook mensen de vruchten van deze resultaten kunnen plukken. Op dit moment zijn er nog te veel vragen om ook maar te spelen met het idee van klinisch onderzoek. “We zouden bijvoorbeeld graag willen achterhalen of het nageslacht van deze muizen de extreem lange telomeren erft en of de extreem lange telomeren door de generaties heen stand kunnen houden of de lengte ervan geleidelijk aan weer normaal wordt. Ook willen we weten of het in vivo (dus in het lichaam, red.) verlengen van de periode waarin embryonale cellen van muizen pluripotent zijn ook leidt tot langere telomeren en dus van invloed is op het voorkomen van ouderdomsziekten.”
