Het is het eerste bewijs over hoe de ruimtevaart de reproductie bij zoogdieren beïnvloedt.
Op dit moment is de ruimte nog het domein van getrainde astronauten, die – tot dusverre – niet veel verder komen dan het internationaal ruimtestation. Maar het zal waarschijnlijk niet lang meer duren voordat dat voorgoed verandert. Elon Musk is bijvoorbeeld van plan commerciële vluchten op poten te zetten, waardoor iedereen de kans krijgt om onze natuurlijke satelliet te bezoeken. De eerste ruimtetoerist zal waarschijnlijk in 2023 het luchtruim kiezen. En het zou goed kunnen dat daarna nog veel meer mensen zullen volgen. “Het tijdperk waarin mensen gemakkelijk de ruimte in kunnen gaan, komt eraan,” zegt onderzoeker Taichi Noda tegen Scientias.nl. En daarom willen onderzoekers graag weten wat die ruimtereizen – die misschien wel tot Mars reiken – precies teweegbrengen in ons lichaam.
Effecten
Op dit moment weten we al wel iets over de invloed van de ruimte op het menselijk lichaam. Astronauten die namelijk een tijdje in de ruimte verblijven, groeien. Zo worden ze tot wel drie procent langer. Het effect is trouwens maar tijdelijk: eenmaal terug op aarde leveren astronauten hun stukje extra lengte snel weer in. Maar naast deze opmerkelijke bevinding heeft het heelal ook wat minder leuke gezondheidseffecten. Zo komen we al snel levensgevaarlijke straling tegen die het risico op kanker verhoogt en er bovendien voor zorgt dat het maag-darmstelsel minder goed functioneert. Om nog maar niet te spreken over de enorme aanslag op je spieren en botten, waardoor je – nadat je enige tijd gewichtloosheid hebt ervaren – met gemak een been breekt (al hebben onderzoekers daar onlangs iets op gevonden!). Ook je lichaam reageert anders op medicijnen als je in de ruimte vertoeft. En dan zijn er ook nog psychische gevolgen. Want niet iedereen is geschikt om een lange tijd in een kleine ruimte opgesloten te zitten. Hierdoor kun je slaapproblemen krijgen, depressies, mentale stress, of te stellen krijgen met enorme verveling. Maar stel dat je je hier doorheen weet te worstelen en uiteindelijk als een van de eerste Marskolonisten het oppervlak van de rode planeet bereikt. Ben je dan fysiek nog in staat om je voort te planten?
Onderzoek
Japanse onderzoekers wilden in een nieuwe studie achterhalen wat het effect van de omstandigheden in de ruimte precies is op de geslachtsorganen van zoogdieren. Er zijn namelijk enkele tekenen dat het doorbrengen van een geruime tijd in het heelal een negatief effect heeft op het sperma van muizen en ratten. En als dit ook het geval is bij mensen, kan dit heel wat roet in het eten gooien. Daarom is het belangrijk om die effecten beter te onderzoeken. “In de studie ontwikkelden we speciale kooien en hebben vervolgens twaalf mannelijke muizen gedurende 35 dagen in het Internationaal ruimtestation gehuisvest,” vertelt Noda. “Na die periode keerden alle muizen weer veilig naar de aarde terug.”
Voortplanting
Bij terugkeer werden de muizen aan een grondige inspectie onderworpen. Zo wilden de onderzoekers bijvoorbeeld achterhalen hoe de ruimtereis de mannelijke reproductieve hormoonspiegels en genetische expressie in de reproductieve organen beïnvloed had. Maar alles leek eigenlijk heel gewoon. Vervolgens werd er wat sperma van de muizen verzameld en gebruikt om eitjes van vrouwelijke muizen die op aarde waren gebleven, te bevruchten. Na enkele weken brachten de muizen nakomelingen ter wereld. “De jongen waren gezond en vruchtbaar,” vertelt Noda. “Hierdoor kunnen we concluderen dat een kort verblijf van 35 dagen in de ruimte geen problemen veroorzaakt in de voortplantingsorganen van mannelijke muizen. Ook de kwaliteit van het sperma gaat niet achteruit en het heeft bovendien geen invloed op de levensvatbaarheid van de nakomelingen.”
Kanttekening
Of dat ook betekent dat een tripje naar de maan geen gevolgen heeft voor onze eigen geslachtsorganen is daarmee echter nog niet bewezen. De onderzoekers plaatsen daarom een kanttekening bij hun resultaten. “We hebben slechts twaalf muizen onderzocht wat een vrij beperkte steekproefomvang is,” benadrukt Noda. Ook het verblijf van slechts 35 dagen is wat aan de korte kant. Bovendien werden alleen mannelijke muizen onderzocht en is het dus niet bekend of ook de voortplantingsorganen van vrouwelijke muizen na verblijf in het Internationaal ruimtestation ongeschonden blijven. “Het is erg lastig om de oestruscyclus van vrouwelijke muizen te beheersen,” legt Noda uit. Zij hebben namelijk een oestruscyclus van vier dagen. Hierdoor zouden we heel veel vrouwtjes nodig moeten hebben om voldoende eitjes te verzamelen. Het is echter lastig om al deze muizen vervolgens in het Internationaal ruimtestation onder te brengen. Aangezien mannetjes continu sperma produceren, was het in dit geval makkelijker om genoeg zaadcellen te verzamelen van slechts enkele muizen. Daarom hebben we in onze studie alleen het effect op mannelijke muizen onderzocht.”
Al met al komen de onderzoekers met goed nieuws: verblijf in de ruimte heeft tot zover we weten geen schadelijke effecten op de voortplantingsorganen. “We hebben aangetoond dat de muizen vruchtbaar blijven en de volgende generatie ook gezond en vruchtbaar is,” vat Noda samen. En dat is een belangrijke eerste stap. “Deze resultaten zijn het begin en vormen de basis voor toekomstige verre missies.”
