Mysterie van de raadselachtige stenen beelden op Paaseiland mogelijk ontrafeld

De oude bewoners geloofden vermoedelijk dat de beelden de vruchtbaarheid van het land bevorderden.

Op Paaseiland zijn torenhoge stenen beelden te vinden – bekend als Moai – die al eeuwenlang over het eiland waken. Deze enorme koppen zijn uit vulkanisch gesteente gehouwen en zijn vermoedelijk vanaf de 11e eeuw door de oude bewoners van het eiland – de Rapanui – gemaakt. De beelden zijn gehuld in veel mysterie. Want waar staan ze voor? Welke functie hadden ze? En hoe konden de Rapanui de beelden – die vaak vele meters hoog zijn en duizenden kilo’s wegen – op hun plek zetten? Een nieuwe studie schept nu iets meer helderheid. Want de onderzoekers hebben mogelijk achterhaald waar de beelden voor dienden.

Vruchtbaarheid
De onderzoekers suggereren dat de stenen beelden te maken hadden met de landbouwpraktijken van de Rapanui. De oude bewoners geloofden vermoedelijk dat de beelden de vruchtbaarheid van het land konden bevorderen waardoor gewassen beter groeiden. Dat zou de reden zijn geweest dat de destijdse heersende elite opdracht gaf om de inmiddels wereldberoemde, immense beelden – waarvan er bijna 1000 op Paaseiland te vinden zijn – uit gesteente te houwen.

Studie
Het team ging voor deze conclusie niet over één nacht ijs. Ze baseren zich op zeker vijf jaar zorgvuldig onderzoek in de Rano Raraku-steengroeve aan de oostkant van het Polynesische eiland. Hier bestudeerden ze twee monolieten die zich in de binnenste regio van de groeve bevinden. Ook werd de omgeving geanalyseerd. En dit toonde aan dat de steengroeve niet alleen grote beelden herbergt. Uitgebreide tests van grondmonsters wijzen namelijk uit dat in het gebied gewassen zoals banaan, taro en zoete aardappelen werden geteeld. “We kwamen elementen op het spoor waarvan ik nooit had gedacht dat die er zouden zijn, zoals calcium en fosfor,” vertelt onderzoeker Sarah Sherwood. “De grond blijkt veel elementen te bevatten die essentieel zijn voor plantengroei en een hogere gewasopbrengst.”

De twee onderzochte Moai in de Rano Raraku-steengroeve. Afbeelding: Easter Island Statue Project

Agrarisch
Het onderzoek wijst uit dat de steengroeve ooit een productief agrarisch gebied is geweest. Zo blijkt dat de grond in Rano Raraku waarschijnlijk de vruchtbaarste op het hele eiland is. In combinatie met een zoetwaterbron in de steengroeve lijkt het erop dat dit de voedselproductie in het gebied heeft gestimuleerd, zo stelt Sherwood. De bodem in de groeve blijkt rijk te zijn aan klei, gecreëerd door de verwering van lapilli tuff (de plaatselijke rots). “Overal op het eiland is de grond geërodeerd en uitgehold,” legt Sherwood uit. “Maar de steengroeve kent een constante doorstroom van water, en toevoer van natuurlijke mest-, en voedingsstoffen.”

Beelden
Volgens de onderzoekers verandert de studie radicaal bestaande theorieën over de Moai. Eerder werd namelijk gesuggereerd dat de Rapanui de beelden in de groeve opsloegen om deze later vanuit de groeve naar andere plekken te transporteren. Maar nu komen de onderzoekers met een nieuwe theorie. Eén van de onderzochte beelden staat namelijk op een voetstuk en de ander bevindt zich in een diep gat. Dit geeft volgens de onderzoekers aan dat het de bedoeling was dat deze beelden hier permanent verbleven en mogelijk over de gewassen waakten. “Ze werden hier mogelijk bewaard om de heilige aard van de groeve zelf te waarborgen,” oppert onderzoeker Jo Anne Van Tilburg. En dat is op zich niet zo’n gekke gedachte. De beelden zijn namelijk al eerder in verband gebracht met vruchtbaarheidsrituelen. “De Moai representeren de vruchtbaarheid. De Rapanui geloofden dat de aanwezigheid van de beelden de voedselproductie stimuleerde.”

De bijzondere Moai symboliseren tot op de dag van vandaag de opmerkelijke menselijke vindingrijkheid. En langzaam maar zeker krijgen we een beter begrip over de oude bewoners van Paaseiland die deze standbeelden creëerden. Dit is dan ook de eerste studie die een sluitende verklaring geeft en de vruchtbaarheid van de bodem, landbouw, steengroeven en de heilige aard van Moai met elkaar verbindt. “Onze opgraving verbreedt ons perspectief over de Moai,” zegt Van Tilburg. “Het laat zien dat niets, hoe vanzelfsprekend ook, ooit precies is wat het lijkt.”

Bronmateriaal

"Unearthing the mystery of the meaning of Easter Island’s Moai" - UCLA

Afbeelding bovenaan dit artikel: Blaxxtock via Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd