Neanderthalers en Afrikaanse mensachtige hadden mogelijk 270.000 jaar geleden al seks

Het zou kunnen betekenen dat sommige moderne mensen Afrika veel eerder dan gedacht reeds verlieten.

De ene na de andere ontdekking toont aan dat de evolutionaire geschiedenis van de mens een stuk complexer is dan gedacht. En een nieuw onderzoek – verschenen in het blad Nature Communications – bevestigt dat maar weer eens.

DNA uit de celkern
Om de bevindingen van de onderzoekers te kunnen begrijpen, moeten we eerst een blik werpen op wat recente studies ons over onze oorsprong vertellen. Deze studies wijzen erop dat de moderne mens, Neanderthaler en Homo denisova gemeenschappelijke voorouders hebben. En de laatste gemeenschappelijke voorouder van de moderne mens en deze andere mensachtigen zou – afgaand op DNA in de celkernen van oude mensachtigen – tussen de 765.000 en 550.000 jaar geleden geleefd hebben.

Mitochondriaal DNA bevindt zich in de mitochondriën – de energiecentrales – van cellen. Dit DNA onderscheidt zich van het DNA in de celkernen en wordt alleen van moeder op kind doorgegeven. Voor onderzoekers kan juist dit mitochondriaal DNA heel interessant zijn, omdat aan de hand van mutaties in mitochondriaal DNA nagegaan kan worden wanneer bepaalde afstammingslijnen gesplitst zijn.

Mitochondriaal DNA
Een iets ander beeld van de oorsprong van de moderne mens krijgen we als we kijken naar het mitochondriaal DNA (zie kader). Dat DNA suggereert namelijk dat onze soort zich veel recenter – rond 400.000 jaar geleden – van de Neanderthaler afsplitste. Bovendien lijkt het mitochondriaal DNA van Neanderthalers meer op dat van moderne mensen – wat dus wijst op een recentere gemeenschappelijke voorouder – dan op dat van de Homo denisova.

De uittocht
Hoe is die discrepantie te verklaren? Nou, misschien wel door er een nauw aan de moderne mens verwante mensachtige bij te halen die Afrika verliet lang voor de moderne mens dat deed. Die mensachtige zou seks hebben gehad met de Neanderthaler en zo mitochondriaal DNA – dat dus sterk leek op dat van moderne mensen – onder de Neanderthalers geïntroduceerd hebben.

Het dijbeen
Nieuw onderzoek lijkt die theorie nu te onderschrijven. Duitse onderzoekers bestudeerden het mitochondriale DNA dat aangetroffen werd in een dijbeen dat jaren geleden in Duitsland werd teruggevonden. Het mitochondriaal DNA onthult dat het dijbeen toebehoorde aan een Neanderthaler, maar vertoont tevens kenmerken die we in het mitochondriaal DNA van oude moderne mensen aantreffen. En dat is zeer opmerkelijk. Want dit dijbeen is 124.000 jaar oud. En moderne mensen verlieten Afrika – voor zover we nu weten – pas 60.000 jaar geleden. Hoe kunnen kenmerken van hun mitochondriaal DNA dan opduiken in het mitochondriaal DNA van deze Neanderthaler? Dat is alleen maar te verklaren als we aannemen dat een nauw aan de moderne mens verwante mensachtige vele jaren eerder dan de moderne mens Afrika verliet en zich mengde met de Neanderthalers.

Impact op mitochondriaal DNA
Die mensachtige zou Afrika tussen 470.000 en 220.000 jaar geleden verlaten hebben. Het zou betekenen dat Neanderthalers zeker 220.000 jaar geleden al seks hadden met een mensachtige die veel van de moderne mens weghad. Die vrijpartijen hadden geen grote impact op het celkern-DNA van de Neanderthalers – daarvoor was de toestroom van deze Afrikaanse mensachtigen te klein – maar wel op het mitochondriaal DNA, zo stellen de onderzoekers. Het mitochondriaal DNA van deze Afrikaanse mensachtige werd van Neanderthaler op Neanderthaler doorgegeven en verdrong uiteindelijk het eigen mitochondriaal DNA van de Neanderthaler (dat hierdoor dus ook steeds minder gemeen had met dat van Homo denisova).

Grote vraag is natuurlijk: tot welke soort behoorden deze nauw op moderne mensen lijkende mensachtigen die zeker 220.000 jaar geleden al seks hadden met Neanderthalers? De onderzoekers sluiten niet uit dat het voorouders van moderne mensen waren. Dat is inderdaad niet ondenkbaar, als je bedenkt dat in Marokko 300.000 jaar oude resten van moderne mensen zijn teruggevonden. Tegelijkertijd is het ook nog steeds goed mogelijk dat deze mysterieuze Afrikaanse mensachtige tot een aparte soort behoort die we simpelweg nog niet ontdekt hebben. Welbeschouwd roept het nieuwe onderzoek dan ook – geheel volgens traditie – meer vragen op dan het beantwoordt.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd