Neanderthalers stierven mogelijk veel eerder uit dan gedacht

Onderzoek suggereert dat onze voorouders het Iberisch Schiereiland – lang gezien als het laatste Neanderthaler-bolwerk – zo’n 43.000 jaar geleden al bevolkten.

Moderne mensen zouden iets meer dan 43.000 jaar geleden vanuit Afrika hun weg naar Europa hebben gevonden. En daar stuitten ze op de Neanderthaler. Her en der bloeide een romance tussen moderne mensen en Neanderthalers op, maar over het algemeen lijkt de aankomst van de moderne mens toch samen te vallen met het verdwijnen van de Neanderthaler. Aangenomen wordt dat de laatste Neanderthalers in West-Europa zo’n 39.000 jaar geleden – dus vrij kort nadat de moderne mens Europa koloniseerde – verdwenen. Opvallend genoeg zijn er echter aanwijzingen dat de Neanderthalers het aanzienlijk langer uithielden op het Iberisch Schiereiland. Daar zouden de allerlaatste Neanderthalers tot zo’n 32.000 jaar geleden hebben rondgelopen.

Verklaring
Dat de Neanderthalers het daar zo lang volhielden, wordt op dit moment verklaard door de aanname dat moderne mensen het Iberisch Schiereiland pas veel later dan de rest van Europa koloniseerden. Onduidelijk is echter waarom moderne mensen dit deel van Europa dan millennia lang links lieten liggen.

Moderne mensen op het Iberisch Schiereiland
Een nieuw onderzoek werpt een nieuw licht op de zaak. In het blad Nature Ecology & Evolution melden wetenschappers dat ze in Malaga (gelegen in het zuiden van Spanje) aanwijzingen hebben gevonden dat moderne mensen hier tussen de 45.000 en 43.000 jaar geleden al aanwezig waren. “Deze data suggereren dat de aankomst van de AMH’s (Anatomically Modern Humans, red.) op het zuidelijkste puntje van het Iberisch Schiereiland vrijwel samenvalt met hun aankomst in andere delen van Europa,” aldus de onderzoekers.

Gereedschappen
Hoe komen de wetenschappers tot die conclusie? Ze bestudeerden stenen gereedschappen die in een grot in Malaga zijn teruggevonden. Omdat de stenen gereedschappen die door Neanderthalers zijn gemaakt goed te onderscheiden zijn van de stenen gereedschappen die moderne mensen maakten, kan aan de hand van die gereedschappen worden bepaald wanneer beide groepen in een gebied leefden. En onderzoekers hebben nu stenen gereedschappen aangewezen die door moderne mensen lijken te zijn gemaakt en die rond de 43.000 jaar oud lijken te zijn.

Uitgestorven?
Het lijkt er in ieder geval op te wijzen dat moderne mensen het Iberisch Schiereiland veel eerder koloniseerden dan gedacht. En aangezien de aankomst van mensen in andere delen van Europa vaak samengaat met de spoedige ondergang van de Neanderthaler, rijst dan toch de vraag of de laatste Neanderthaler op het Iberisch Schiereiland het werkelijk tot 32.000 jaar geleden heeft weten uit te zingen. Dat lijkt niet heel aannemelijk. Vervolgonderzoek zal echter uit moeten wijzen of de aankomst van mensen op het Iberisch Schiereiland daadwerkelijk leidde tot een veel eerdere ondergang van de Neanderthaler óf dat moderne mensen en Neanderthalers er hier wél in slaagden om langdurig – in de orde van millennia – zij aan zij te leven.

De ontdekking dat moderne mensen mogelijk 43.000 jaar geleden al op het Iberisch Schiereiland rondliepen, geeft ook meer inzicht in de wijze waarop zij Europa koloniseerden. De Spaanse grot waarin de 43.000 jaar oude, aan moderne mensen toegeschreven stenen gereedschappen zijn ontdekt, ligt namelijk nabij de zee. Het versterkt volgens onderzoeker Chris Stringer “het idee dat moderne mensen Europa via de Mediterrane kust binnendrongen.”

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd