We zijn er bijna!
Nadat New Horizons in de zomer van 2015 langs Pluto scheerde en onthulde hoe deze dwergplaneet en zijn manen eruitziet, is het ein-de-lijk tijd voor een nieuw avontuur. Morgenochtend om 6.33 uur (Nederlandse tijd) scheert de sonde langs Kuipergordelobject 2014 MU69, inmiddels beter bekend als Ultima Thule. Een prachtig begin van 2019, als je het ons vraagt. En terwijl de laatste uren voor de scheervlucht wegtikken, zetten we de belangrijkste feitjes nog even voor je op een rij. Ben jij in ieder geval helemaal voorbereid op hét astronomische nieuws van 2019 dat zich reeds op nieuwjaarsdag aandient.
1. Wat gaat er precies gebeuren?
De in 2006 gelanceerde ruimtesonde New Horizons scheert morgen langs Ultima Thule: een object in de Kuipergordel.
2. Wat is de Kuipergordel?
NASA beschrijft het gebied als “een donut-vormige regio gevuld met ijzige hemellichamen die zich voorbij de baan van Neptunus bevindt”. Net als de dichterbij gelegen planetoïdengordel is de Kuipergordel gevuld met restantjes: puin dat is overgebleven na de vorming van het zonnestelsel, zo’n 4,5 miljard jaar geleden. De Kuipergordel is behoorlijk omvangrijk: naar schatting herbergt deze honderdduizenden ijzige hemellichamen die groter zijn dan 100 kilometer en zijn er daarnaast een slordige miljard kometen te vinden. De Kuipergordel begint op zo’n 30 AU afstand van de zon en is zo’n 20 AU breed. Ultima Thule is dus één van de vele ijzige objecten in een enorm uitgestrekt gebied. Het object bevindt zich op ongeveer 6,5 miljard kilometer afstand van de aarde en ligt ongeveer 1 miljard kilometer verder weg dan Pluto: de dwergplaneet waar New Horizons in 2015 langs scheerde. Nog niet eerder zijn wetenschappers in de gelegenheid geweest om een object op zo’n grote afstand van de aarde van dichtbij te bekijken. Het is tevens voor het eerst dat we close-upbeelden mogen verwachten van een object dat zich voorbij Pluto bevindt. New Horizons bevindt zich momenteel dus op tamelijk onontgonnen gebied. En dat betekent dat er genoeg te ontdekken valt.
3. Hoeveel tijd heeft New Horizons om Ultima Thule te verkennen?
De sonde zal zich niet in een baan rond Ultima Thule nestelen, maar er enkel langsheen vliegen. Dat gaat met een behoorlijke snelheid van zo’n 14 kilometer per seconde. Het betekent dat er maar weinig tijd is om Ultima Thule te bewonderen. Maar NASA is vastbesloten om er alles uit te halen. Tijdens de scheervlucht wordt met behulp van zeven verschillende wetenschappelijke instrumenten data verzameld.
4. Wat moet de scheervlucht ons opleveren?
Zoals gezegd is de Kuipergordel gevuld met restanten: materialen die na de vorming van het zonnestelsel zijn overgebleven. Ultima Thule is ook zo’n restantje en aangenomen wordt dat het sinds de totstandkoming van het zonnestelsel – zo’n 4,5 miljard jaar geleden – eigenlijk niet veranderd is. Door dit object van dichtbij te bekijken, hopen onderzoekers meer te weten te komen over de omstandigheden ten tijde van de vorming van het zonnestelsel in dit ver van de zon gelegen gebied. Ook kan de scheervlucht mogelijk iets meer inzicht geven in de Kuipergordel zelf: een gebied waar we nog nauwelijks iets van weten. Het grote publiek kijkt ongetwijfeld het meest uit naar close-upbeelden van deze afgelegen wereld. Die zijn naar verwachting veel beter dan de beste foto’s die New Horizons van Pluto maakte: NASA hoopt foto’s met een resolutie van 35 meter per pixel te gaan maken. Ter vergelijking: de beste foto’s van Pluto hebben een resolutie van 70-80 meter per pixel.
Pluto is een dwergplaneet met een diameter van ongeveer 2370 kilometer en bezit vijf manen. Ultima Thule is aanzienlijk kleiner: NASA schat dat het object hooguit zo’n 30 kilometer groot is. Onduidelijk is nog of het Kuipergordelobject een maantje bezit. Wat hebben Pluto en Ultima Thule gemeen? Ze bevinden zich beiden in de Kuipergordel en ze zijn beiden rood van kleur.
5. Wanneer weten we meer?
De scheervlucht vindt op grote afstand van de aarde plaats. Daardoor zijn signalen afkomstig van New Horizons zo’n zes uur onderweg voor ze de aarde bereiken. Tijdens de scheervlucht zelf hoeven we dus geen spectaculaire beelden of updates te verwachten. Wel wordt er op NASA TV een live-uitzending georganiseerd waarin onder meer simulaties van de scheervlucht getoond worden. Pas later in de middag – rond 15.45 uur (Nederlandse tijd) – wordt naar verwachting een eerste signaal van New Horizons opgevangen. Rond 17.30 uur volgt een briefing waarin onder meer verteld zal worden hoe het met New Horizons gaat. Ook worden dan de eerste foto’s verwacht.
6. Mogen we verrassingen verwachten?
Zeker! In dit stadium weten we nauwelijks iets over Ultima Thule. Kort gezegd weten we op dit moment alleen dat het object tussen de 20 en 30 kilometer groot is, een rode kleur heeft en weinig zonlicht reflecteert. Welke vorm het object heeft, is onduidelijk. Naar verwachting weten we dat pas na de scheervlucht. Waarnemingen die vanaf de aarde zijn gedaan, suggereren dat Ultima Thule een pinda-vorm heeft of misschien zelfs uit twee losse objecten bestaat. Ook kan nog niet worden uitgesloten dat het object een maantje heeft. “Wat zullen we aantreffen als we een oude bouwsteen van planeten die sinds het ontstaan van ons zonnestelsel, 4,5 miljard jaar geleden, uitstekend bewaard is gebleven, gaan verkennen?” vraagt missieleider Alan Stern zich hardop af. “Niemand weet het.”
7. Wat gaat er na de scheervlucht gebeuren?
New Horizons vliegt door. Waarnaartoe? Dat is nog onduidelijk. Maar als het ruimtevaartuig ook na de scheervlucht in goede gezondheid is, is het zeker niet uitgesloten dat het nog een Kuipergordelobject gaat bezoeken.
