In een nieuw artikel beschrijven onderzoekers hoe COVID-19 soms genadeloos toeslaat.
Het coronavirus SARS-CoV-2 is inmiddels al in 212 landen wereldwijd opgedoken. En het virus is al bij meer dan 4 miljoen mensen vastgesteld. Meer dan 280.000 mensen zijn reeds door toedoen van het virus overleden. Maar terwijl het virus zich zo snel over de aarde heeft verspreid, neemt ook onze kennis over het virus hand over hand toe. Zo hebben onderzoekers de afgelopen maanden meer inzicht gekregen in hoe het virus onze cellen infecteert en hoe ons lichaam daarop reageert.
Immuunsysteem
Chinese onderzoekers hebben die kennis nu gebundeld en beschrijven in het blad Frontiers in Public Health – hoe het virus huishoudt in het menselijk lichaam. En hoe ernstig zieke coronapatiënten lijdzaam moeten toezien hoe hun eigen immuunsysteem – ontworpen om af te rekenen met lichaamsvreemde stoffen zoals het coronavirus – zich tegen hen keert.
Wanneer mensen besmet raken met SARS-CoV-2, bindt het virus zich met de kenmerkende ‘spikes’ – te vinden aan de buitenzijde van het virusdeeltje – aan een cel, om deze vervolgens binnen te dringen. Ons immuunsysteem komt daarop in actie. Maar loopt daarbij soms te hard van stapel. Bij ernstig zieke coronapatiënten ontstaat er een zogenoemde ‘cytokinestorm’. “Deze storm is een over-activatie van witte bloedcellen die te grote hoeveelheden cytokines – moleculen die ontstekingsreacties stimuleren – in het bloed loslaten,” vertelt onderzoeker Daishun Liu.
Ontstekingsreactie
Het lijkt misschien vreemd dat ons immuunsysteem ontstekingen veroorzaakt, maar dat is een heel natuurlijke reactie op de aanwezigheid van bijvoorbeeld virussen. De ontstekingsreactie stelt het immuunsysteem in staat om indringers uit te schakelen en eventuele schade aan het lichaam te herstellen. Maar bij ernstig zieke coronapatiënten loopt die ontstekingsreactie dus uit de hand. “Uit gegevens blijkt dat patiënten met een ernstige vorm van COVID-19 te maken krijgen met een cytokinestorm, iets wat we eerder ook zagen gebeuren bij infecties met SARS en MERS,” aldus Liu. “De snelle toename van cytokinen trekt een overvloed aan immuuncellen – zoals lymfocyten en neutrofielen aan, deze cellen dringen het longweefsel binnen en veroorzaken longbeschadigingen.”
De cytokinestorm leidt uiteindelijk onder meer tot hoge koorts, lekkende bloedvaten, het ontstaan van bloedpropjes, een extreem lage bloeddruk en zuurstoftekort. De meeste patiënten bezwijken uiteindelijk echter door ademhalingsfalen: de longen slagen er dan niet meer in om zuurstof in het lichaam te brengen en koolstofdioxide af te voeren. Het is volgens Liu en collega’s te herleiden naar het feit dat een overijverig immuunsysteem op een gegeven moment geen onderscheid meer maakt tussen ziek en gezond weefsel. Witte bloedcellen vallen ook gezond weefsel aan, waardoor onder meer het hart, de lever, darmen en nieren minder goed functioneren of zelfs uitvallen. En ook de longfunctie gaat achteruit, waardoor de gasuitwisseling bemoeilijkt wordt.
Symptoombestrijding
Een effectieve behandeling is er op dit moment nog niet. En dus kunnen artsen niet anders dan de symptomen bestrijden. Daarnaast is het echter belangrijk dat er alles aan wordt gedaan om andere infecties te voorkomen, zo benadrukken de onderzoekers. Ze wijzen er daarbij op dat SARS-CoV-2 ook de darmen binnen kan dringen en daar ontstekingen kan veroorzaken en de darmwand kan aantasten. Waarop andere ziekteverwekkers de darmen weer gemakkelijker kunnen binnendringen.
Hoewel we – zoals ook dit onderzoek aantoont – de afgelopen maanden een goed beeld hebben gekregen van hoe SARS-CoV-2 te werk gaat, zijn er ook nog veel vragen. De onderzoekers erkennen dat ook. Zo zijn er nog de nodige vragen over de wijze waarop het virus ons lichaam binnendringt. Ook is nog altijd onduidelijk waarom sommige mensen daar bijna niets van merken, terwijl anderen op de IC voor hun leven vechten. Daarnaast zijn er nog veel vragen omtrent kinderen: zij lijken weinig hinder te ondervinden van het virus en het ook niet zo gemakkelijk te verspreiden. Maar hoe dat komt, is onduidelijk.
