Dit gebeurt bijvoorbeeld als het mannetje bonte kleuren heeft of als het vrouwtje hem in bepaald licht niet goed kan zien.
In totaal bestaan er een slordige 30.000 verschillende vissoorten. Vele van hen kun je in het water best van elkaar onderscheiden. Toch schijnen vrouwelijke cichliden – een familie van baarsachtigen – daar soms wat meer moeite mee te hebben. Een nieuw onderzoek toont namelijk aan dat vrouwtjes zich soms in hun partnerkeuze vergissen en zo een hele nieuwe soort op de kaart zetten.
Vissen
Het onderzoeksteam bestudeerde 2000 vissen en analyseerde het DNA van meer dan 400 cichliden uit twee zoetwatermeren in Oost-Afrika. Tot hun verbazing ontdekten ze meer dan 40 nieuwe soorten in het Mwerumeer. “We vonden een duizelingwekkende verscheidenheid aan nieuwe soorten die voorheen onbekend waren,” zegt onderzoeker Joana Meier.
Fossiele gegevens hebben aangetoond dat vissen al meer dan 500 miljoen jaar bestaan. Dit maakt ze op evolutionaire schaal erg oud. Daarnaast bestaan er zo’n 1300 verschillende soorten cichliden waarvan vele populaire aquariumvissen zijn. Cichliden zijn voornamelijk zoetwatervissen en de meeste soorten zijn van Afrikaanse komaf. Cichliden hebben wel wat weg van baarzen, al zijn de keelkaken anders en hebben ze in tegenstelling tot baarzen slechts één reukgroefgat aan beide zijden van de kop. Het lichaam van de cichliden kan zowel langgerekt (maanvis), als schijfvormig (discusvis) zijn.
Foutje
Volgens de onderzoekers zijn deze nieuw ontdekte vissen het resultaat van een onverhoopt foutje. Vrouwelijke cichliden kiezen hun partner na een fraai paringsritueel. Maar het team kwam er na laboratoriumexperimenten achter dat het vrouwtje onder bepaalde omstandigheden per ongeluk een mannetje van een andere soort aan de haak slaat. Dit kan prompt gebeuren als het mannetje dezelfde bonte kleuren heeft als een mannetje van haar eigen soort. Ook ontdekten de onderzoekers dat onder bepaald slecht licht, het vrouwtje de kleuren van de mannetjes van haar eigen, en van een andere soort niet goed kan onderscheiden. En zo kan het weleens voorkomen dat ze het per abuis met een mannetje van een andere soort doet.
Mwerumeer
“Toen het Mwerumeer werd gevormd, kwamen twee verschillende cichlidensoorten afkomstig uit Congo en Zambezi samen,” legt Meier uit. “Deze twee paarden vervolgens met elkaar.” Hoe dat zo kwam? “Toen het meer werd gevormd, was het water mogelijk erg troebel,” zegt Meier. “Hierdoor waren de kleuren van de mannetjes niet goed zichtbaar. De vrouwtjes waren daardoor in deze nieuwe omgeving mogelijk niet zo kieskeurig in de selectie van hun partner. Dit heeft gezorgd voor zeer uiteenlopende nakomelingen die de genetische eigenschappen van beide ouders ontvingen.”
Soorten
De nieuwe soorten die uit deze onbedoelde paringen voort zijn gekomen, hebben zich goed weten aan te passen aan de omstandigheden in het Mwerumeer. “De nieuwe soorten cichliden maken gebruik van alle beschikbare voedselbronnen uit het meer,” zegt Meier. “Ze voeden zich met insectenlarven, andere met zoöplankton of algen. Sommige nieuw ontdekte vissen zijn zelfs roofdieren met grote tanden geworden.” Daarnaast blijkt dat sommige vissen naar diepere delen van het meer kunnen zwemmen en zo andere gebieden bewonen. De bevindingen zijn best opmerkelijk. “De nieuwe soorten zijn slechts een miljoen jaar geleden ontstaan, dat is evolutionair gezien heel recent,” benadrukt Meier. “Dat meer dan 40 soorten met verschillende eetgewoonten en leefgebieden zich zo snel hebben weten aan te passen is ongekend.”
Of ze allemaal weten te overleven is op dit moment onzeker. Soms moeten ze namelijk met elkaar de concurrentie aan. En zulke situaties kunnen leiden tot het uitsterven van de minder sterkere. In ieder geval laten de bevindingen uit de studie zien dat kruisingen helemaal niet iets verkeerds hoeven te zijn. “De nakomelingen van twee verschillende soorten dieren worden traditioneel gezien als iets slechts,” zegt Meier. “Dit komt omdat een lokale soort hierdoor kan verdwijnen. Maar de bevindingen uit het Mwerumeer gaven ons de unieke kans om de interactie tussen verschillende soorten te bestuderen. Het toonde aan dat in een nieuwe omgeving waar veel ecologische kansen liggen dit soort kruisingen juist een goede zaak kunnen zijn en de biodiversiteit verhoogt.”
