Wetenschappers tonen voor het eerst aan dat sommige mensen die aan de pest overleden individueel – en met zorg – begraven werden.
Het is één van de bekendste epidemieën uit de geschiedenis: de Zwarte Dood. De epidemie werd veroorzaakt door de pestbacterie (Yersinia pestis) en zou halverwege de veertiende eeuw 40 tot 60 procent van de Europeanen fataal zijn geworden. En ook in de eeuwen die volgden, sloeg de ziekteverwekker nog herhaaldelijk toe.
Massagraven
Omdat de pest in korte tijd zoveel slachtoffers kon maken, werd aangenomen dat sommigen – noodgedwongen – in massagraven ter ruste werden gelegd. En in het verleden zijn ook wel massagraven teruggevonden die dateren uit de tijd dat de Zwarte Dood in Europa huishield en waarvan dus wel kan worden aangenomen dat ze gevuld zijn met pestslachtoffers.
Tegelijkertijd werd echter vermoed dat de meeste mensen die na infectie door Y. pestis overleden, een ‘gewone’ begrafenis kregen en dus individueel ter ruste werd gelegd. Dat was echter een stuk lastiger te bewijzen, omdat de pest geen sporen achterlaat op skeletten. Maar het is onderzoekers nu gelukt om van een aantal individueel begraven individuen vast te stellen dat ze de pestbacterie onder de leden hadden.
Het onderzoek
De wetenschappers bestudeerden de resten van mensen die in de tijd dat de Zwarte Dood toesloeg individueel in en rond een klooster en kerken in Cambridge en het nabijgelegen dorpje Clopton te ruste werden gelegd. Aan de hand van DNA afkomstig van de tanden van de overledenen konden de onderzoekers de aanwezigheid van de pestbacterie vaststellen.
Zorg en aandacht
“Deze individuele graven laten zien dat zelfs tijdens pestuitbraken mensen individueel en met zorg en aandacht begraven werden,” stelt onderzoeker Craig Cessford. “Dat zien we met name bij het klooster waar zeker drie pestslachtoffers in de kapittelzaal werden begraven.”
De onderzoekers kunnen in hun studie op dezelfde wijze ook vaststellen dat sommige pestslachtoffers in een massagraf ter ruste werden gelegd. Zo bestudeerden ze ook het DNA op tanden van drie mensen die samen in een kerktuin begraven waren. Alledrie droegen ze de pestbacterie bij zich.
Maar wat het onderzoek natuurlijk met name bijzonder maakt, is dat wetenschappers erin geslaagd zijn om mensen die aan de pest overleden en individueel begraven werden, te identificeren als pestslachtoffers. “Dit vergroot ons begrip van de pest en laat zien dat mensen zelfs in deze ongelofelijk traumatische perioden heel hard probeerden om de overledenen met zoveel zorg als mogelijk was, te begraven.”
