Het is wellicht de oudste cold case ter wereld: het uitsterven van de dinosaurussen. En nu komen wetenschappers met een nieuwe hoofdverdachte op de proppen. Ze stellen dat niet een planetoïde, maar een komeet de dino’s fataal werd.
Zo’n 66 miljoen jaar geleden legden de dinosaurussen – en met hen zo’n 70 procent van alle andere diersoorten op aarde – het loodje. Wat precies de oorzaak was van deze massa-extinctie is tot op de dag van vandaag onbekend, hoewel de meeste wetenschappers het er wel over eens zijn dat de boosdoener uit de ruimte kwam zetten. De meeste wetenschappers stellen verder dat een planetoïde-inslag aanleiding gaf tot de massa-extinctie. Maar een nieuw onderzoek van de universiteit van Dartmouth schetst een heel ander beeld. Niet een planetoïde, maar een komeet zou de dino’s de kop hebben gekost.
Iridium
Het idee dat een object uit de ruimte aanleiding gaf tot een massa-extinctie ontstond enkele tientallen jaren geleden. Wetenschappers ontdekten toen hoge concentraties van het element iridium in een gesteentelaag die stamt uit het einde van het Krijt en het begin van het Paleogeen. In gesteentelagen uit het Krijt worden veel fossiele resten van dinosaurussen teruggevonden. In gesteentelagen uit het Paleogeen niet. In andere woorden: de gesteentelaag waarin veel iridium werd teruggevonden, stamt precies uit de periode waarin de dinosaurussen verdwenen. Nu komt iridium weinig in de aardkorst voor. Wel is het vaak aangetroffen in rotsachtige objecten afkomstig uit de ruimte, zoals planetoïden. De onderzoekers moesten dan ook concluderen dat het uitsterven van de dino’s samenviel met het ter aarde vallen van een steen uit de ruimte. Enkele jaren later werd ook de plek waar deze steen ter wereld kwam, ontdekt: de Chicxulub-krater. De krater is net zo oud als de gesteentelagen waarin het iridium werd aangetroffen. Vandaar dat de onderzoekers stelden dat het object dat deze krater had veroorzaakt ook de dino’s fataal werd.
Ruimte
Wetenschappers van de universiteit van Dartmouth geven nu een ietsje andere draai aan het verhaal. Ze zijn het er wel mee eens dat het object dat uit de ruimte kwam zetten en de dino’s fataal werd de Chicxulub-krater creëerde. Maar ze kunnen zich niet vinden in de conclusie dat een planetoïde de dino’s uiteindelijk fataal werd.
Komeet
De onderzoekers verzamelden alle gegevens die collega’s eerder over de hoeveelheid iridium in gesteentelagen hadden gepubliceerd. Ze namen de gegevens door en filterden alle informatie die ze onbetrouwbaar achtten, eruit. “Omdat wij met een frisse blik naar dit onderzoeksveld kijken, hebben we het idee dat onze beslissingen objectief en onbevooroordeeld zijn,” stelt onderzoeker Mukul Sharma. De analyse van Sharma en zijn collega’s wijst erop dat in de gesteentelagen uit de tijd waarin de dino’s verdwenen veel minder iridium voorkomt dan wetenschappers altijd stelden. En daarmee wordt het bewijs voor een inslag van een planetoïde een stuk minder stevig. Tegelijkertijd is er natuurlijk nog wel een enorm bewijsstuk voor een inslag waar wetenschappers niet omheen kunnen: de Chicxulub-krater. De enige verklaring die het bestaan van deze krater en de lagere concentraties iridium in de gesteentelagen met elkaar kan vereenzelvigen, is een komeet. “Kometen bevatten in verhouding tot hun massa een lager percentage iridium en osmium dan planetoïden en toch zou een komeet met een grote snelheid genoeg energie bevatten om een 177 kilometer brede krater (de Chicxulub-krater, red.) te slaan,” vertelt onderzoeker Jason Moore. “Kometen reizen veel sneller dan planetoïden, dus bevatten ze tijdens het inslaan ook meer energie. Dat, in combinatie met het feit dat ze deels uit ijs bestaan, betekent dat ze niet zoveel iridium en osmium met zich meebrengen.”
Dat wetenschappers de komeet zo lang als hoofdverdachte hebben uitgesloten, is volgens de onderzoekers van de universiteit van Dartmouth goed te verklaren. Pas de laatste jaren zijn we meer te weten gekomen over de samenstelling van kometen. “We begrijpen nu veel beter wat een komeet is,” stelt Moore. “We zijn voor 99,9 procent zeker dat we te maken hebben met een 66 miljoen jaar oude komeetinslag en dus niet met een planetoïde,” voegt Sharma toe.
