Het heeft te maken met de manier waarop cellen in onze luchtwegen op externe bedreigingen reageren.
Een verkoudheid wordt veroorzaakt door het rhinovirus. Wanneer dit virus in de neus belandt, komen cellen die de luchtwegen ‘bekleden’ – zogenoemde epitheelcellen – vaak in actie. Ze ruimen het virus nog voor het zich kan vermenigvuldigen en voor verkoudheidssymptomen kan zorgen, op. Maar blijkbaar lukt dat de epitheelcellen niet altijd, want een verkoudheidje heb je zo te pakken. Het zette onderzoekers aan het denken: waarom velt het verkoudheidsvirus je soms wel en weet je op andere momenten de dans te ontspringen?
Epitheelcellen
In een poging een antwoord te vinden op die vraag, bestudeerden onderzoekers epitheelcellen die afkomstig waren uit de neus en longen van menselijke donoren. Beide typen cellen werden blootgesteld aan het rhinovirus. De epitheelcellen in de neus bleken daarop met krachtigere antivirale reactie te komen dan de epitheelcellen afkomstig uit de longen.
Oxidatieve stress
De onderzoekers gingen nog een stap verder en keken hoe beide typen epitheelcellen reageerden op het verkoudheidsvirus én oxidatieve stress. Oxidatieve stress is eigenlijk een vorm van celbeschadiging die ontstaat door virussen of andere geïnhaleerde irriterende stoffen, zoal sigarettenrook of pollen. Opnieuw bleken de epitheelcellen in de neus met een krachtigere antivirale reactie te komen, terwijl de epitheelcellen afkomstig uit de longen juist duidelijker in actie kwamen tegen de oxidatieve stress.
Compromis
Vervolgonderzoek wijst uit dat er sprake is van een compromis. Op het moment dat de cellen in actie komen tegen oxidatieve stress zijn ze minder goed in staat om virussen te bestrijden. Dat blijkt bijvoorbeeld uit experimenten met epitheelcellen afkomstig uit de neus die werden blootgesteld aan oxidatieve stress in de vorm van sigarettenrook en daarna geconfronteerd werden met het verkoudheidsvirus. “Ze overleven de sigarettenrook, maar kunnen het virus niet goed bestrijden,” aldus onderzoeker Ellen Foxman. “En het virus groeit beter.”
Twee stresssituaties
“De bekleding van de luchtwegen beschermt tegen virussen, maar ook tegen andere schadelijke substanties die de luchtwegen binnen kunnen dringen. De luchtwegen doen het vrij goed als ze met één stresssituatie tegelijkertijd te maken hebben. Maar wanneer er twee stresssituaties optreden, wordt er een compromis gesloten. Wat wij ontdekt hebben, is dat de luchtwegen zich kunnen aanpassen wanneer ze om moeten gaan met een ander type stress, maar dat heeft een prijs: een grotere vatbaarheid voor het verkoudheidsvirus.”
Het onderzoek kan onder meer verklaren waarom rokers vatbaarder zijn voor verkoudheid. Tevens hopen de wetenschappers dat hun studie leidt tot nieuwe methoden om virussen die problemen in de luchtwegen veroorzaken, aan te pakken.
