Nieuwe scheur in de ‘bewoonde’ Brunt-ijsplaat groeit razendsnel

Het betekent dat niet één, maar twee ijsbergen het ruime sop zullen kiezen.

Twee jaar geleden hielden onderzoekers hun hart vast. Twee scheuren in de Brunt-ijsplaat leken namelijk in rap tempo naar elkaar toe te groeien. Hierdoor zou er een brok ijs dat twee keer zo groot is als New York van de plaat afkalven en het ruime sop kiezen. Nu, twee jaar later, hangt het ijs er nog steeds aan. Maar het gevaar is nog zeker niet geweken. Want onderzoekers hebben nu een nieuwe scheur in de ‘bewoonde’ Brunt-ijsplaat ontdekt.

Scheuren
Onderstaande afbeelding is vervaardigd op 12 januari 2021 met behulp van de Operational Land Imager (OLI) waar Landsat 8 mee uitgerust is. De spleet die door het midden van het beeld loopt – de zogenaamde Halloween-scheur – verscheen voor het eerst eind oktober in 2016. Deze bleef vervolgens naar het oosten toe groeien naar een gebied dat bekend staat als de McDonald Ice Rumples. Vanuit het zuiden van de ijsplaat zit al 35 jaar een grote scheur, die Chasm 1 is genoemd. Deze begon zich twee jaar geleden ineens met een gretige 4 kilometer per jaar naar het noorden toe uit te strekken. Wanneer deze de Halloween-scheur ontmoet, zal er een ijsberg ter grootte van 1500 vierkante kilometer afbreken. Maar nu is er dus weer een nieuwe scheur op de Brunt-ijsplaat gespot. De nieuwe scheur is op de afbeelding te zien ten noorden van de Halloween-scheur.

Satellietbeeld van de Brunt-ijsplaat. Op de foto zijn de twee oudere scheuren (de Halloween-scheur en Chasm-1) te zien. Bovenin beeld loopt de nieuw ontdekte scheur. Afbeelding: Lauren Dauphin, using Landsat data from the U.S. Geological Survey

De nieuwe scheur ontstond rond de McDonald Ice Rumples en strekte zich vervolgens uit naar het oosten. En hij lijkt er behoorlijk haast bij te hebben; want hij groeit razendsnel. Tussen 8 november en 22 december 2020 is de scheur zelfs zo’n 20 kilometer langer geworden. Daarna boog hij plotseling af naar het noorden en groeide tot en met 12 januari 2021 met nog eens 8 kilometer. “Het is onmogelijk om precies te achterhalen waardoor deze nieuwe scheur zo snel begon te groeien,” vertelt onderzoeker Christopher Shuman. “Het lijkt erop dat bepaalde breuken rond de McDonald Ice Rumples een rol hebben gespeeld. Dat deden ze ook bij de snelle groei van de Halloween-scheur in 2016.”

Onderzoeksstation Halley
Het is slecht nieuws voor het onderzoeksstation Halley dat op de ijsplaat gevestigd is. Dit is een belangrijke onderzoeksbasis waar al decennialang onderzoek wordt gedaan. Het was bijvoorbeeld hier dat men in 1986 het gat in de ozonlaag ontdekte. Vanwege de onvoorspelbare veranderingen in het ijs de laatste jaren, is het station al meerdere keren op sleeptouw genomen, herbouwd en herplaatst. Zo werden met behulp van sneeuwschuivers de modules – die op een soort gigantische ski’s staan – in 2017 nog naar een nieuwe plek getrokken. Ook werd het station meerdere keren gesloten omdat onderzoekers de situatie toch niet helemaal vertrouwden. Hoewel de nieuwe scheur nog ver van het onderzoeksstation verwijderd ligt, laat het wel zien dat de plaat steeds instabieler wordt. Het onderzoeksstation zal dan ook om veiligheidsredenen minimaal worden bemand.

Natuurlijk proces
Wie trouwens denkt dat klimaatverandering de schuldige is voor de scheuren op de Brunt-ijsplaat, heeft het mis. Volgens de onderzoekers is dit namelijk een volkomen natuurlijk proces. “Het breken of afkalven van ijsbergen op ijsplaten maakt deel uit van een natuurlijk, cyclisch proces van groei en verval aan de rand van de ijskappen,” zo schrijven ze. Terwijl ijs van het land naar zee stroomt, worden de plateaus die het verst van de kust verwijderd zijn, dunner. Hierdoor worden ze vatbaarder voor scheuren. In het verleden hebben er al meerdere afkalvingen op de ijsplaat plaatsgevonden, wat onderstreept dat dit deel uitmaakt van de natuurlijke cyclus en beweging van de ijsplaat.

IJsbergen
De huidige scheuren duiden erop dat er nu niet één, maar twee ijsbergen het levenslicht zullen zien. Volgens de onderzoekers is dit ‘onvermijdelijk’. De vraag is echter: wanneer? Dat is lastig te voorspellen. Eerder verkeken de onderzoekers zich er ook al op. Maar van uitstel komt in dit geval geen afstel. Volgens de onderzoekers is de kans groot dat de scheuren zich nog verder zullen uitstrekken. “Ik denk dat we hier grote veranderingen gaan zien,” zegt Shuman. “En met meer dan twee maanden zonlicht in het verschiet, zullen deze veranderingen zichtbaar moeten zijn in satellietbeelden voordat de winterduisternis inzet.”

Mochten de ijsbergen afkalven, dan zal dit echter niet bijdragen aan de zeespiegelstijging. Dat komt omdat de Brunt-ijsplaat zelf een groot drijvend blok ijs is van ongeveer 150 meter tot 250 meter dik. Omdat ijsplaten drijven, dragen ijsbergen die als gevolg van de breuken afkalven, niet bij aan de stijging van de zeespiegel. Zodra er een ijsberg afbreekt, zal deze waarschijnlijk naar het westen afdrijven en langzaam opbreken in kleinere ijsbergen.

Bronmateriaal

"Brunt Breaking Up with Antarctica this Year?" - NASA

Afbeelding bovenaan dit artikel: Lauren Dauphin, using Landsat data from the U.S. Geological Survey

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd