De planeet Mercurius baant zich een weg door deze tot voor kort onbekende stofring.
Net zoals stof zich in hoekjes in huis en op boekenplanken ophoopt, verzamelt stof zich ook in het heelal. Maar wanneer dit in ons zonnestelsel gebeurt, hoopt het stof zich vaak op in ringen. Rond de zon cirkelen meerdere van dit soort stofringen, die de banen van planeten volgen. Onderzoekers zijn nu op een nieuwe stofring gestuit in het binnenste van ons zonnestelsel. Zo ontdekten ze een stofring die de baan van Mercurius volgt.
Het stof uit stofringen bestaat uit puin dat overbleef na de vorming van ons zonnestelsel zo’n 4,6 miljard jaar geleden. Denk bijvoorbeeld aan overblijfselen van botsingen en kometen. Het stof verspreidt zich door het hele zonnestelsel, maar verzamelt zich in stoffige ringen. Door dit stof te bestuderen – zoals waar het van gemaakt is, waar het vandaan komt en hoe het door de ruimte beweegt – proberen wetenschappers te gaan begrijpen hoe planeten geboren zijn en waar alles wat we in ons zonnestelsel zien, uit bestaat.
Mercurius
De onderzoekers vonden de stofring per ongeluk; ze waren eigenlijk op zoek naar stofvrije gebieden rond de zon. Maar in plaats daarvan zagen ze ineens een toename van de dichtheid in de baan van Mercurius. Iets dat ze toch moeilijk konden negeren. Toen ze beter keken, zagen ze een fijne waas van kosmisch stof dat zich in de baan van Mercurius bevindt. Dit stof vormt een ring van ongeveer 15 miljoen kilometer breed. Mercurius – die zelf maar klein van stuk is – baant zich een weg door deze enorme stofring. Een bijzondere ontdekking. “Het is niet elke dag dat je iets nieuws ontdekt in het binnenste van het zonnestelsel,” zegt onderzoeker Marc Kuchner. “En dit bevindt zich gewoon bij ons in de buurt.”
Onopgemerkt
Wetenschappers hebben nooit gedacht dat er een stofring in de baan van Mercurius zou bevinden. Dat is waarschijnlijk ook de reden dat de ring zo lang onopgemerkt is gebleven. “Men dacht dat Mercurius – in tegenstelling tot de Aarde of Venus – te klein, en te dicht bij de zon zou staan om een stofring te kunnen hebben,” zegt onderzoeker Guillermo Stenborg. “Zonnewind en magnetische krachten van de zon zou het overtollige stof wegblazen.” Maar dat blijkt toch anders te zitten.
Aarde en Venus
Het is trouwens niet de eerste keer dat wetenschappers op stofringen in ons zonnestelsel stuiten. Vijfentwintig jaar geleden ontdekten wetenschappers dat ook onze Aarde zich een weg baant door een dikke stofring. Ook in de baan van Venus bevindt zich er een. Maar waar komt dit stof precies vandaan? Onderzoekers hebben vastgesteld dat de stofring die zich in de baan van de Aarde bevindt, grotendeels afkomstig is uit de planetoïdengordel; een regio in het zonnestelsel dat zich ruwweg tussen de planeten Mars en Jupiter bevindt. De rotsachtige planetoïden botsen voortdurend op elkaar, waardoor stof opwaait en wegdrijft. Lang dachten wetenschappers dat de stofring in de baan van Venus op dezelfde manier is ontstaan. Maar dat blijkt niet het geval te zijn. Zo constateren de onderzoekers nu dat het stof afkomstig is van nog nooit eerder gedetecteerde planetoïden die naast Venus in een baan rond de zon draaien (zie video hieronder).
Stofringen kunnen onderzoekers ook helpen om exoplaneten te vinden. Zo zijn stofringen veel gemakkelijker te herkennen dan een exoplaneet. Hierdoor kunnen de stofringen gebruikt worden om het bestaan van verborgen planeten – en zelfs hun orbitale eigenschappen – aan te tonen. Echter moeten we niet op de zaken vooruit lopen. “Om stofringen rond andere sterren te herkennen, moeten we eerst de fysica van het stof in ons eigen zonnestelsel begrijpen,” zegt Kuchner. “Door naburige stofringen zoals die van Mercurius, Venus en de Aarde te bestuderen, kunnen we technieken ontwikkelen om ze beter te gaan herkennen, zowel dichtbij als ver weg.”
