Wetenschappers hebben de oudste syrinx – het ‘spraakorgaan’ van vogels – ooit teruggevonden. En de vondst suggereert dat dinosaurussen in ieder geval geen vogelachtige geluiden konden maken.
Wetenschappers van de universiteit van Texas (Austin) ontdekten de syrinx tussen de fossiele resten van een Vegavis iaai. Deze vogel leefde meer dan 66 miljoen jaar geleden op Antarctica en is verwant aan eenden en ganzen. De fossiele resten van de vogel werden jaren geleden al ontdekt, maar nu pas zagen onderzoekers dat zich tussen de fossiele resten een syrinx bevond. Nog niet eerder is zo’n oude syrinx teruggevonden: alle eerder teruggevonden gefossiliseerde ‘spraakorganen’ van vogels stammen uit de tijd na het uitsterven van de dinosaurussen.
Onderzoekers zochten eerder al naar een syrinx bij niet-vliegende dinosaurussen die meer dan 66 miljoen jaar geleden leefden, maar konden deze dus niet vinden. Aangenomen werd dat dat kwam doordat dit spraakorgaan slecht fossiliseerde. Maar dit onderzoek veegt die verklaring van tafel. Onderzoekers bekeken de fossiele resten van niet-vliegende dinosaurussen die in dezelfde tijd leefden als Vegavis iaai nog eens. Maar hun analyse onderschrijft eerder onderzoek: bij geen van deze dinosaurussen konden ze een vergelijkbaar ‘spraakorgaan’ vinden. Het suggereert dat de syrinx laat in de evolutie van de vogel is ontstaan: pas nadat de vogels – die afstammen van theropode dinosaurussen – zich van de dino’s afscheidden. En dat suggereert dan weer dat dinosaurussen niet in staat waren om geluiden te maken zoals die vandaag de dag door vogels worden geproduceerd.
Koeren
Maar hoe klonken de dino’s dan? Daarover verscheen eerder dit jaar al een onderzoek. Het suggereerde dat dinosaurussen koerden als duiven. Ze deden dat met gesloten mond en zouden daar geen syrinx voor nodig hebben gehad.
Verklaring
“Deze ontdekking helpt verklaren waarom een dergelijk orgaan (syrinx, red.) niet bewaard is gebleven in een niet-vliegende dinosaurus of krokodilachtige,” vertelt onderzoeker Julia Clarke. Het onderzoek brengt ons wellicht weer een stapje dichterbij het achterhalen van de geluiden die dinosaurussen maakten. “En geeft ons meer inzicht in de evolutie van vogels.”
Het begin
Uit een analyse van de syrinx blijkt ook hoe V. iaai geklonken moet hebben. Waarschijnlijk maakte de vogel een toeterend geluid. “We beginnen nu uiteen te zetten hoe kenmerken van de fossiele syrinx ons meer kunnen vertellen over de geluiden van vogels,” stelt onderzoeker Franz Goller.
De onderzoekers benadrukken dat het bestuderen van de evolutie van vogel- en dinosaurusgeluiden belangrijk is. Hun geluid geeft namelijk ook weer meer inzicht in andere anatomische kenmerken, zoals het ontstaan van een groter brein. “De oorsprong van vogels gaat over zoveel meer dan de evolutie van vliegen en veren,” stelt Clarke.
