Dit weekend levert Hayabusa2 de prestigieuze capsule – gevuld met materiaal van planetoïde Ryugu – op aarde af.
De Japanse ruimtevaartorganisatie JAXA maakt zich momenteel op voor een spannend en geladen moment. Dit weekend zal namelijk de onverschrokken ruimtesonde Hayabusa2 een belangrijk pakketje op aarde afleveren. Het gaat om een goedgevulde capsule met oppervlaktemateriaal van planetoïde Ryugu. De capsule met monsters zal zondagochtend lokale tijd in de buurt van het Australische plaatsje Woomera neerkomen. En de voorbereidingen zijn momenteel in volle gang.
Monsters
Astronomen over de hele wereld kijken reikhalzend uit naar de afgifte van het pakketje. Hayabusa2 wist namelijk als eerste ruimtesonde tamelijk ongerept materiaal afkomstig van onder het oppervlak van planetoïde Ryugu te verzamelen. Bovendien betreft het sowieso één van de weinige buitenaardse brokstukken die ooit naar de aarde zijn gebracht. “Ryugu is extra speciaal, omdat men denkt dat het een type planetoïde omvat waar koolstofhoudende meteorieten vandaan komen,” vertelt onderzoeker Eleanor Sansom. “Als de meegenomen monsters van Hayabusa2 overeenkomen met deze koolstofhoudende meteorieten, dan zouden ze aminozuren kunnen bevatten: de bouwstenen van leven.” Daarnaast zullen de monsters ongetwijfeld ook meer inzicht geven in de samenstelling van de planetoïden en de rol die zij in ons zonnestelsel en het ontstaan van leven spelen.
Australië
De capsule met monsters zal naar verwachting in de vroege uurtjes op zondag 6 december in de Australische outback op aarde neerkomen. Hayabusa2 zal overigens zelf niet op aarde landen. Het is de bedoeling dat de sonde het prestigieuze pakketje ver boven het aardoppervlak al loslaat, waarna de capsule met monsters als een vuurbal door de aardse atmosfeer raast. Ongeveer negentig seconden lang zal de capsule zichtbaar zijn als een helder lichtpunt aan de hemel. De capsule vliegt vanuit noordwestelijke richting en zal vervolgens op een afgelegen plek, in de buurt van het Australische plaatsje Woomera, op de grond ploffen.
De missie
De Japanse ruimtesonde Hayabusa2 werd op 4 december 2014 gelanceerd en arriveerde in juni 2018 bij Ryugu. Vervolgens liet de sonde de drie rovertjes MINERVA-I1, MINERVA-I2 en MINERVA-II en lander MASCOT op de planetoïde los. MINERVA-I1 en -I2 waren onder meer uitgerust met camera’s (die foto’s maakten terwijl ze over het oppervlak van Ryugu sprongen) en temperatuursensoren waarmee de oppervlaktetemperatuur van Ryugu is gemeten. MINERVA-II2 beschikte eveneens over een camera en kon ook de temperatuur meten. Lander MASCOT beschikte naast een camera ook over onder meer een spectroscopische microscoop en magnetometer waarmee respectievelijk onderzoek kon worden gedaan naar de samenstelling en het magnetisch veld van Ryugu.
Materiaal verzamelen
Daarna was het tijd voor een volgende mijlpaal. Want in 2019 jaste Hayabausa2 enkele ‘kogels’ door Ryugu, waardoor er wat oppervlaktemateriaal loskwam. Dat materiaal werd vervolgens door de sonde opgezogen. Hayabusa2 liet het overigens niet bij één keer zitten. De ruimtesonde daalde nog een tweede keer naar het oppervlak van Ryugu af om dit keer ook materiaal dat zich onder het oppervlak bevindt, te kunnen verzamelen. Alles verliep gelukkig volgens het boekje, waarna de sonde vorig jaar november met een goedgevulde laadbak afscheid nam van Ryugu en koers zette naar de aarde.
Ondertussen zijn we al heel wat te weten gekomen over Ryugu. Allereerst is het een planetoïde; een klein, rotsachtig object dat in een baan rond de zon cirkelt. Planetoïden zijn brokstukken die over zijn gebleven na de vorming van ons zonnestelsel en dus schatten onderzoekers dat Ryugu zo’n 4,6 miljard jaar oud is. Ryugu werd in 1999 ontdekt en heeft naar schatting een diameter van zo’n 900 meter. Daarnaast bevindt hij zich in een baan tussen die van de aarde en Mars in en kruist zo af en toe de baan van de aarde, waardoor de ruimtesteen geclassificeerd staat als ‘potentieel gevaarlijk’. Daarnaast zijn onderzoekers erachter gekomen dat Ryugu gevormd is uit puin dat ontstond na een botsing met een ouder hemellichaam. Ook vonden onderzoekers ‘insluitsels’ die waarschijnlijk het mineraal olivijn bevatten en vergelijkbaar zijn met die in koolstofhoudende chondrieten. Dit is een zeldzaam en primitief soort gesteente dat ook voorkomt in neergestorte meteorieten op aarde. Bovendien behoren deze koolstofhoudende chondrieten tot de oudste stenen die op onze planeet te vinden zijn. Dat dit soort stenen ook op Ryugu voorkomen, suggereert dat de planetoïde zich in de jonge jaren van het zonnestelsel heeft gevormd. Bovendien blijkt dat op het oppervlak bijna geen fijne stofdeeltjes te vinden zijn. En dat is best gek. Normaal gesproken hoopt stof zich op door extreme weersomstandigheden en andere ruwe condities die zich op planetoïden afspelen. De onderzoekers vermoeden daarom dat er een bepaald mechanisme moet zijn dat het oppervlak van de planetoïde als het ware schoonveegt.
Het is bijna zover en dan zit de enerverende missie van Hayabusa2, na in totaal 5,2 miljard gereisde kilometers, er op. En terugkijkend kunnen we niet anders dan stellen dat de missie van Hayabusa2 een mooi voorbeeld is van hoogstaand technisch vernuft. Bovendien heeft het Japanse onderzoeksteam fantastische prestaties geleverd op een slordige 280 miljoen kilometer van de aarde.
Overigens wordt het pensioen van de sonde nog even uitgesteld. Eind augustus maakte JAXA al de plannen bekend om Hayabusa2 nóg een keer op avontuur te sturen. Het blijkt namelijk dat de sonde in zijn werkzame leven naar schatting slechts de helft van de brandstof (xenon) heeft verbruikt. Daarom bestaat de mogelijkheid om Hayabusa2 voor een tweede keer in te zetten. Nadat Hayabusa2 de capsule met monsters van Ryugu op aarde heeft afgeleverd, zal hij rechtsomkeert maken en op planetoïde 1998 KY26 afstevenen. 1998 KY26 is een nagenoeg bolvormige planetoïde met een diameter van ongeveer 30 meter. We zullen echter nog wel even geduld moeten hebben. Want naar verwachting zal Hayabusa2 pas in 2031 bij de ruimtesteen arriveren.
