Moederster Proxima Centauri produceert monsterachtige zonnevlammen die de ozonlaag vernietigen.
Normaal gesproken zijn dwergsterren zoals Proxima Centauri niet met het blote oog te zien. Maar in maart 2016 kwam daar in het geval van Proxima Centauri even verandering in. De ster genereerde een monsterachtige zonnevlam, waardoor deze kortstondig zo helder werd dat het even mogelijk was om deze met het blote oog te zien. Dat maken onderzoekers bekend in het zojuist verschenen paper ‘The first naked-eye superflare detected from Proxima Centauri‘.
Proxima b
Het paper trekt de aandacht, omdat we sinds kort weten dat er rond Proxima Centauri – een ster die slechts 4 lichtjaar van ons verwijderd is – een rotsachtige planeet cirkelt: Proxima b. Dit is de dichtstbijzijnde exoplaneet die tot op heden is ontdekt. En als klap op de vuurpijl bevindt deze planeet zich ook nog eens in de leefbare zone (wat betekent dat deze – afgaand op de afstand tot de moederster – in theorie het voor leven zoals wij dat kennen zo cruciale water kan bezitten). Kort na de ontdekking van Proxima b was de opwinding dan ook groot. Want de dichtstbijzijnde exoplaneet kon wel eens leven herbergen! Inmiddels is menig astronoom daar echter op teruggekomen, want de ene na de andere studie suggereert dat Proxima Centauri bijzonder onrustig is en regelmatig heftige zonnevlammen produceert die een eventuele atmosfeer of oceaan op Proxima b hebben doen verdampen en het oppervlak mogelijk zelfs hebben gesteriliseerd.
Vijf monsterachtige zonnevlammen per jaar?
Het nieuwe onderzoek onderschrijft die zorgen. Het probleem is namelijk dat de monsterachtige zonnevlam die de onderzoekers in maart 2016 spotten, niet op zichzelf staat. Volgens de wetenschappers produceert Proxima Centauri gemiddeld zo’n vijf van deze flinke zonnevlammen per jaar. En sommige van die zonnevlammen zouden zelfs nog krachtiger zijn dan het exemplaar uit maart 2016. En juist die herhaaldelijke uitbarstingen kunnen het leven op Proxima b ontzettend zwaar of zelfs onmogelijk maken.
UV-licht
De onderzoekers illustreren dat aan de hand van een model waarin ze ervan uitgaan dat Proxima b een aardachtige atmosfeer heeft. Als we die atmosfeer herhaaldelijk bombarderen met monsterachtige zonnevlammen zoals het exemplaar dat in maart 2016 ontstond, is de ozonlaag in die atmosfeer binnen vijf jaar voor 90% verdwenen! En binnen enkele honderdduizenden jaren zou deze zelfs compleet weg zijn. Dat is slecht nieuws. Want de ozonlaag houdt het voor leven zo gevaarlijke UV-licht tegen, dat juist tijdens het ontstaan van zonnevlammen zo intens is. Laten we er even van uitgaan dat Proxima Centauri al veel langer van die monsterachtige zonnevlammen produceert en dat die de ozonlaag al vrijwel vernietigd hebben. Dan betekent dat dat het UV-licht dat de monsterachtige zonnevlam die in maart 2016 ontstond, vergezelde, het oppervlak heeft bereikt. En dat op het oppervlak gearriveerde UV-licht had volgens berekeningen een 100 keer grotere intensiteit dan zelfs redelijk tegen UV-licht opgewassen micro-organismen op aarde kunnen hebben. “Leven dat niet beschermd wordt door de oceaan of zich onder het oppervlak bevindt, zou complexe aanpassingen moeten ondergaan om te kunnen overleven in gebieden die aan deze zonnevlammen worden blootgesteld,” zo concluderen de onderzoekers. De onderzoekers sluiten dus zeker nog niet uit dat er op Proxima b leven te vinden is. Wat we wel met zekerheid kunnen zeggen, is dat eventueel leven op Proxima b het bijzonder zwaar te verduren krijgt en dus vindingrijk moet zijn.
En dat geldt niet alleen voor eventuele levensvormen op Proxima b. Het grootste deel van de sterren in ons sterrenstelsel mag zich namelijk tot de rode dwergsterren zoals Proxima Centauri rekenen. En de meeste van die rode dwergsterren zijn net als Proxima Centauri actief en drukken dus waarschijnlijk een enorm stempel op de leefbaarheid van hun planeten. Dat is iets om rekening mee te houden wanneer we rond deze sterren op zoek willen gaan naar leven.
