Nu de aarde opwarmt, gaan de gletsjers in de Gobi-woestijn misschien wel iets geks doen

Onderzoekers sluiten niet uit dat ze gaan groeien.

Voor het eerst hebben wetenschappers uitgezocht hoe de gletsjers in de hoge gebergtes van de Mongolische Gobi-woestijn er duizenden jaren geleden uitzagen. En het onderzoek levert verrassende conclusies op. Zo blijkt dat deze gletsjers in de laatste IJstijd – terwijl gletsjers wereldwijd geholpen door lage temperaturen uitdijden – kleiner werden. “De resultaten waren zo verrassend, dat we terug zijn gegaan om het te checken,” vertelt onderzoeker Jigjidsurengiin Batbaatar.

Neerslag
Batbaatar en collega’s bestudeerden morenes: lange uit puin opgebouwde stuwwallen die aangeven waar het uiteinde van de gletsjer zich ooit bevond. De onderzoekers verzamelden materiaal uit die morenes en dateerde het. De studie wijst uit dat deze gletsjers hun maximale omvang niet bereikten tijdens de laatste IJstijd, maar enkele tienduizenden jaren ervoor. Het is allemaal te herleiden naar een beperkte hoeveelheid neerslag, zo legt Batbaatar uit. “Sommige van deze gletsjers snakten toen (in de IJstijd, red.) naar neerslag. Onze metingen laten zien dat ze kleiner werden, toen de ijstijd intenser, kouder en droger werd. Vervolgens groeiden ze weer toen het warmere klimaat van het Holoceen meer vochtige lucht aanvoerde en de gletsjers met meer sneeuw voedde.”

Een morene. Afbeelding: Jigjidsurengiin Batbaatar / University of Washington.

Bevestiging
Het onderzoek bevestigt theoretisch onderzoek dat in 2007 en 2011 werd uitgevoerd en suggereerde dat in heel koude en droge gebieden temperaturen niet altijd de drijvende kracht zijn achter de groei van een gletsjer. “Omdat smelt zo’n dominant proces is en vrijwel altijd bepaald wordt door temperatuur, denken mensen dat gletsjers thermometers zijn. Maar we weten allemaal dat neerslag ook een rol speelt.” En in sommige gebieden dus zelfs een doorslaggevende rol. Deze gletsjers groeien zo traag dat ze zelden onder de sneeuwgrens uitkomen, waar smelt mogelijk is. In plaats daarvan krimpen ze wanneer zonlicht het oppervlak raakt en het ijs doet verdampen (sublimeren). Het betekent dat deze gletsjers minder gevoelig zijn voor temperatuursveranderingen, maar wel heel gevoelig zijn voor veranderingen in de hoeveelheid neerslag.

WIST JE DAT…

…de laatste gletsjers in de oostelijke tropen binnen tien jaar weg kunnen zijn?

Complex
Het onderzoek onthult maar weer eens dat de reactie van gletsjers op de opwarming van het klimaat complexer is dan je misschien denkt. “Over het algemeen nemen mensen – afgaand op Noord-Amerikaanse en Europese archieven – aan dat de gletsjers rond de piek van de laatste ijstijd het grootst waren. Maar in Mongolië zien we dat dat niet zo was. Het gedrag van de gletsjers hier was heel anders dan die van gletsjers in de beter bestudeerde Alpen of de Sierra Nevada in de VS. Zelfs binnen Mongolië zien we dat het gedrag van gebergte tot gebergte uiteenloopt.”

Het onderzoek heeft ook implicaties voor de toekomst. Zo kunnen gletsjers zoals die in de hogergelegen delen van de Gobi-woestijn ondanks – of misschien zelfs wel dankzij – de opwarming van de aarde gaan groeien. “Zelfs in dit opwarmende klimaat zijn er bergen die zo hoog zijn dat de temperaturen er onder het vriespunt blijven, terwijl de opwarmende oceaan meer neerslag brengt, wat ervoor zorgt dat gletsjers groeien.”

Bronmateriaal

"Glaciers in Mongolia's Gobi Desert actually shrank during the last ice age" - Unviersity of Washington (via Eurekalert)

Afbeelding bovenaan dit artikel: Jigjidsurengiin Batbaatar / University of Washington

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd