Ze geven ons deze vervuilende stoffen gewoon weer terug.
Wereldwijde oceanen zijn belangrijke opslagplaatsen voor gassen. Ze absorberen bijvoorbeeld ozonafbrekende chloorfluorkoolwaterstoffen, ook wel CFK’s genoemd. De oceanen slurpen deze gassen op uit de atmosfeer en trekken ze naar de diepte, waar ze eeuwenlang opgeslagen blijven. Maar mogelijk geldt dat niet voor het vervuilende trichloorfluormethaan (CFC-11). Want onderzoekers voorspellen in een nieuwe studie dat de oceanen in de loop van de komende eeuw dit vervuilende goedje gewoon weer aan ons teruggeven.
Trichloorfluormethaan (CFC-11) is een chloorfluorkoolstof die veel werd gebruikt om koelmiddelen en isolatieschuimen te maken. Maar wanneer de chemische stof in de atmosfeer wordt uitgestoten, veroorzaakt deze een kettingreactie die uiteindelijk de ozon – de atmosferische laag die de aarde beschermt tegen schadelijke ultraviolette straling – vernietigt. Trichloorfluormethaan is zelfs het op een na meest voorkomende ozonvernietigende gas in de atmosfeer en één van de chemicaliën die het sterkst verantwoordelijk zijn voor het enorme gat in de ozonlaag boven Antarctica. Ooit werd trichloorfluormethaan op grote schaal geproduceerd, maar daar kwam met het Montreal Protocol een einde aan. In dit verdrag spraken landen wereldwijd af om de productie van trichloorfluormethaan en companen uit te faseren en vanaf 2010 te verbieden. Hoewel CFC-11 dus inmiddels niet meer geproduceerd mag worden, zit het nog steeds in veel isolatiemateriaal dat in de jaren negentig van de vorige eeuw is gemaakt. En het stofje maakt nog steeds een kwart van al het chloor dat in de atmosfeer te vinden is, uit.
Wetenschappers vermoeden dat de oceaan ongeveer vijf tot tien procent van alle geproduceerde CFC-11-emissies heeft geabsorbeerd. “De menselijke uitstoot was enige tijd zo groot, dat de restjes die er in de oceaan terechtkwamen als verwaarloosbaar werden beschouwd,” vertelt onderzoeker Susan Solomon. “Maar nu we afrekenen met de menselijke uitstoot, ontdekken we dat we niet volledig kunnen negeren wat de oceaan doet.” De onderzoekers voorspellen dat de oceanen tegen het jaar 2075 meer CFC-11 zullen uitstoten dan ze absorberen. Tegen 2130 zullen ze zelfs detecteerbare hoeveelheden van de chemische stof uitstoten.
Evenwicht
Waarom de oceaan in plaats van een spons een uitstoter zal worden? Dat komt omdat de oceaan en de atmosfeer eigenlijk altijd met elkaar in verbinding staan. Als de atmosfeer veel CFC-11-moleculen herbergt, zuigen de oceanen er een deel van op. Maar als de oceanen meer CFC-11-moleculen dan de atmosfeer bevatten, dan stoten ze het ook weer uit. Nu de wereld gestopt is met het produceren van CFK’s, zijn de atmosferische concentraties gedaald en nemen de oceanen dus ook steeds minder CFK’s op. Uiteindelijk zal het tij rigoureus gekeerd worden en zullen de oceanen juist de grootste uitstoters worden. “In de eerste helft van de 22e eeuw zal het net lijken of iemand zich niet meer aan het Montreal Protocol houdt,” zegt Solomon. “Maar in plaats daarvan komen de CFK’s uit de oceaan.”
Klimaatverandering
Bovendien doet ook klimaatverandering een belangrijke duit in het zakje. Volgens de onderzoekers zal de bovengenoemde verschuiving namelijk door toedoen van de opwarming van de aarde tien jaar eerder plaatsvinden. “Over het algemeen neemt een koudere oceaan meer CFK’s op,” legt onderzoeksleider Peidong Wang uit. “Maar omdat klimaatverandering de oceanen opwarmt, wordt het een zwakker reservoir en het zal het ook iets sneller de CFK’s weer uitstoten.” Vervolgens blijft deze uitgestoten CFC-11 ook weer wat langer in de atmosfeer hangen. Zo voorspellen de onderzoekers dat dit vervuilende gas zo’n vijf jaar langer in de atmosfeer blijft zitten dan anders het geval zou zijn geweest.
Deze animatie toont (rechts) de CFC-11 die in de loop van de tijd in de oceaan is opgeslagen, en (links) de overeenkomstige verandering in de totale atmosferische levensduur van de chemische stof.
De modellen van de onderzoekers laten zien dat de verschuiving iets sneller op het noordelijk halfrond dan op het zuidelijk halfrond zal plaatsvinden. Naar verwachting zullen namelijk grootschalige oceaancirculatie patronen op het noordelijk halfrond vertragen, waardoor er meer gassen aan het oceaanoppervlak blijven hangen en zo sneller een weg naar de atmosfeer vinden.
Volgens de onderzoekers kunnen deze nieuwe resultaten wetenschappers en beleidsmakers helpen om toekomstige bronnen van de chemische stof beter te lokaliseren. Als we dus in de loop van de eeuw weer meer CFC-11 detecteren, dan kan dit te herleiden zijn naar de oceanen. “Het is een interessante voorspelling,” zegt Solomon. “Hopelijk helpt het toekomstige onderzoekers en zullen ze niet in de war raken en zich afvragen wat er nou precies aan de hand is.”
