Onmiddellijke actie is vereist om te voorkomen dat populaties compleet instorten, zo waarschuwen onderzoekers.
Het gaat niet goed met haaien en roggen. Dat is de alarmerende conclusie van een team wetenschappers. De nieuwe studie toont aan dat het aantal haaien en roggen de afgelopen vijftig jaar met meer dan 70 procent is gekelderd. De onderzoekers vrezen dan ook voor het voortbestaan van flink wat soorten.
Afname
Met behulp van verschillende indicatoren hebben de onderzoekers gepoogd het aantal haaien en roggen die wereldwijd in de oceanen vertoeven, in kaart te brengen. En het onderzoek heeft een vrij verontrustend trend aan het licht gebracht. Zo blijkt dat de oceanen in hoog tempo hun haaien en roggen aan het kwijtraken zijn. Sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw is het aantal haaien en roggen met maar liefst 71 procent afgenomen. “De cijfers tonen aan dat het aantal haaien en roggen zo sterk is gedaald, dat 75 procent van deze soorten nu met uitsterven wordt bedreigd,” aldus onderzoeker Cassandra Rigby.
Van alle 31 oceanische soorten worden er volgens de onderzoekers nu 24 met uitsterven bedreigd. De onderzoekers maken zich echter het meest zorgen om de oceanische witpunthaai, de geschulpte hamerhaai en de grote hamerhaai. Deze aantallen zijn zo sterk afgenomen, dat ze nu zelfs op de beruchte Rode Lijst van de International Union for the Conservation of Nature (IUCN) worden geclassificeerd als ‘ernstig bedreigd’; de hoogste risicocategorie. Het zijn dan ook zorgelijke bevindingen. En mogelijk is de daadwerkelijke situatie nog nijpender. “De achteruitgang van haaien en roggen is misschien wel nog ernstiger dan we schetsen,” zegt onderzoeker Colin Simpfendorfer. “Onze analyses beginnen namelijk in 1970, terwijl het aantal vissersboten al sinds de jaren vijftig toenam.”
Oorzaak
Wat er aan deze gigantische afname ten grondslag ligt? Het is met name te wijten aan de aanzienlijke menselijke overbevissing, zo stellen de onderzoekers. Zo is de visserijdruk sinds de jaren ’70 verdubbeld en de vangsten van haaien en roggen zelfs verdrievoudigd. Vaak belanden haaien en roggen als bijvangst in de netten. Maar er wordt ook steeds vaker bewust op de soorten gejaagd vanwege hun vinnen en vlees. “In sommige landen zijn haaien- en roggevinnen een delicatesse,” vertelt onderzoeker Peter Kyne. En dat is een probleem, want mede doordat deze soorten zich traag voortplanten lukt het ze niet om hun aantallen stabiel te houden.
Lichtpuntjes
Gelukkig zijn er ook nog wat lichtpuntjes. Want ondanks het slechte nieuws, blijken er tevens gebieden te zijn waar soorten zich langzaam maar zeker herstellen. We hebben het over populaties witte haaien en grote hamerhaaien die zich in het noordwesten van de Atlantische Oceaan bevinden. Deze groepen worden dankzij strikte Amerikaanse wetten goed beschermd.
Actie
En dat is precies wat er nodig is, zo onderstrepen de onderzoekers. Onmiddellijke actie is vereist om te voorkomen dat populaties compleet instorten. In het bijzonder roepen de onderzoekers regeringen op om vangstbeperkingen in te voeren om zo het herstel van soorten te bevorderen. “Regeringen zouden op nationaal en regionaal niveau op wetenschap gebaseerde vangstbeperkingen en andere beschermende maatregelen moeten nemen, implementeren en handhaven,” benadrukt Simpfendorfer. Volgens het team is er wereldwijde inspanning nodig. “Op die manier kunnen we de overexploitatie aanpakken en een einde maken aan niet-duurzame, internationale handel,” stelt Kyne. “Dan pas kunnen we een effectieve bescherming van bedreigde soorten garanderen.”
Nietsdoen
De wetenschappers waarschuwen ook voor de gevolgen van nietsdoen. “Er komt een moment waarop de uitputting van een soort een punt bereikt waarop geen terugkeer meer mogelijk is,” waarschuwt Simpfendorfer. “Als er niets wordt gedaan en we bereiken dat wankelpunt, dan gokken we erop hoe een toekomst zonder haaien en roggen in onze oceanen eruit zal zien.”
De studie verschaft belangrijk nieuw inzicht in status van wereldwijde haaien en roggen. Daarom speelt het onderzoek een cruciale rol bij het verstrekken van informatie en het uitbreiden van ons begrip ter ondersteuning van het beheer en behoud van de mariene biodiversiteit. “Hoe meer we begrijpen van deze bedreigde en migrerende soorten, hoe beter we beslissingen kunnen nemen over het beheer van het mariene milieu en hoe we ervoor kunnen zorgen dat de biodiversiteit van onze kustwateren behouden blijft,” besluit Kyne.
