Olifanten hebben eureka-moment

Wetenschappers hebben voor het eerst aangetoond dat olifanten problemen op kunnen lossen door inzicht.

Onderzoekers vermoedden al langer dat de olifanten in staat waren om opeens inzicht in een probleem te krijgen en het op te lossen. Maar experimenten konden het maar niet aantonen.

Zonder succes
Zo werden experimenten opgezet waarin een olifant een stok kreeg. Met die stok moest hij voedsel dat te ver van hem vandaan lag, naar zich toehalen. De olifant gebruikte de stok voor van alles, maar raakte het voedsel niet aan. Dat was het eureka-moment van onderzoeker Preston Foerder. De olifanten gebruiken hun slurf om voedsel te ruiken en op te eten. Wanneer de olifant een stok in de slurf heeft, kan hij niets met het voedsel.

Nieuwe poging
En dus zette Foerder een tweede experiment op. Hij gaf drie olifanten een kubus die ze voor zich uit konden rollen en waar ze op konden staan. Ook werd er voedsel hoog boven het hoofd van de dieren gelegd. Alledrie de olifanten hadden wel eens op de kubus gestaan (niet om voedsel te pakken) en twee olifanten wisten hoe ze de kubus voor zich uit moesten duwen.

Resultaat
Zes keren gebeurde er helemaal niets, zo schrijven de wetenschappers in het blad PLoS ONE. Maar toen de onderzoekers de kubus voor de zevende keer bij de olifanten lagen, had één van de dieren een eureka-moment. Hij rolde de kubus voor zich uit, totdat deze onder het voedsel lag, ging erop staan en pakte het eten. Veel later, toen het experiment al was afgelopen, ging de olifant nogmaals op pad en rolde hij de kubus vijftien meter verder, onder een boom met lekkers. En het dier bleek ook te kunnen improviseren: als de kubus er niet was, nam hij iets anders om op te staan.

Geen eureka-moment
De andere twee olifanten losten het experiment nooit op. Onduidelijk is waarom het de één wel lukte en ander niet. Mogelijk heeft het iets met de leeftijd of het geslacht van de dieren te maken.

Knap
Het experiment toont aan dat olifanten oorzaak en gevolg begrijpen en opeens inzicht kunnen krijgen in een probleem. “Het is geen trial-and-error,” stelt expert Frans de Waal. “De olifant moet zich inbeelden wat hij nodig heeft en dan van het doel (het eten, red.) weg bewegen om gereedschap te vinden.”

Olifanten zijn overigens niet de enigen met zo’n eureka-moment. Ook kraaien, sommige primaten en papegaaien kan het overkomen.